آگورافوبیا یا وحشت بیرون آمدن از خانه؛ علائم، علل و درمان_آفتاب وطن
[ad_1]
به گزارش آفتاب وطن
آیا تا به حال از فکرِ قرار گرفتن در یک مرکز خرید شلوغ، منفعت گیری از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا حتی ایستادن در صف، دچار اضطراب شدید شده‌اید؟ آیا هراس از این که در این چنین مکان‌هایی دچار دعوا پانیک شوید و راه فرار یا کمکی در دسترس نباشد، شما را از بیرون رفتن منصرف می‌کند؟ اگر این ازمایش ها برایتان آشناست، امکان پذیر با اختلالی به نام «آگورافوبیا» روبرو باشید. اما آگورافوبیا دقیقاً چیست و چه تفاوتی با اضطراب ساده دارد؟
آگورافوبیا چیست؟
برخلاف فکر رایج که آگورافوبیا را فقطً «هراس از فضاهای باز» می‌داند، تعریف علمی این اختلال زیاد گسترده‌تر است. بر پایه DSM-5 (ویرایش تازه کتاب راهنمای مهم و استاندارد جهانی برای روانپزشکان، روانشناسان و متخصصان سلامت روان)، آگورافوبیا (Agoraphobia) یک اختلال اضطرابی است که مشخصه مهم آن، هراس و اضطراب شدید درمورد قرار گرفتن در موقعیت‌ها یا مکان‌هایی است که فرار از آن‌ها امکان پذیر دشوار باشد یا در صورت ابراز دعوا پانیک، کمکی در دسترس نباشد.
فرد مبتلا به آگورافوبیا از خودِ مکان‌ها نمی‌ترسد؛ بلکه از حس گیر افتادن، درماندگی و شرمساری در آن مکان‌ها وحشت دارد. این هراس تبدیل اجتناب فعال از این موقعیت‌ها شده و در موارد شدید، می‌تواند فرد را کاملاً خانه‌نشین کند.
علائم آگورافوبیا
برای این که بفهمیم آگورافوبیا چیست، باید بدانیم که فرد مبتلا حداقل از دو مورد از موقعیت‌های زیر، هراس و اضطراب شدیدی را استعداد می‌کند:
- منفعت گیری از وسایل حمل‌ونقل عمومی
- قرار گرفتن در فضاهای باز (همانند پارکینگ‌ها، بازارها یا پل‌ها)
- قرار گرفتن در فضاهای بسته (همانند فروشگاه‌ها، سینما یا سالن تئاتر)
- ایستادن در صف یا قرار گرفتن در بین جمعیت
- تنها بودن خارج از محیط خانه
فرد در این موقعیت‌ها، افکار فاجعه‌باری همانند «اگر اینجا حالم بد شود چه فردی به من پشتیبانی می‌کند؟» یا «اگر نتوانم فرار کنم چه؟» را استعداد می‌کند. این هراس زیاد تر با علائم فیزیکی دعوا پانیک همانند تپش قلب، تنگی نفس، سرگیجه، لرزش و حس خطر قریب‌الوقوع همراه است.
عوامل تشکیل آگورافوبیا
علت دقیق این اختلال اشکار نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و ازمایش ها زندگی در آن نقش دارند:
تشخیص آگورافوبیا
اگر فکر می‌کنید علائم آگورافوبیا را دارید، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک، اولین قدم برای بهبودی است. فرایند تشخیص آگورافوبیا طبق معمولً شامل مرحله های زیر است:
- مصاحبه بالینی: متخصص از شما درمورد علائم، شدت هراس‌ها، موقعیت‌هایی که از آن‌ها اجتناب می‌کنید و تأثیری که این هراس بر زندگی روزمره شما گذاشته است، سوالات دقیقی می‌پرسد.
- انطباق با معیارهای DSM-5: درمانگر علائم شما را با معیارهای «راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5)» قیاس می‌کند. برای تشخیص آگورافوبیا، هراس و اجتناب شما باید حداقل از دو مورد از پنج موقعیت کلیدی (همانند منفعت گیری از حمل‌ونقل عمومی، فضاهای باز، فضاهای بسته، ایستادن در صف و تنها بودن در خارج از خانه) وجود داشته باشد و این حالت حداقل به زمان ۶ ماه ادامه یافته باشد.
- رد دیگر احتمالات: پزشک این چنین باید یقین شود که علائم شما ناشی از یک بیماری پزشکی دیگر (همانند مشکلات قلبی یا تیروئید) یا اختلال روانی فرد دیگر (همانند فوبیای اجتماعی) نیست.
درمان آگورافوبیا
خبر خوب این است که آگورافوبیا یک اختلال کاملاً قابل درمان است. انتخاب بهترین روش درمانی به شرایط فرد، شدت علائم و نظر متخصص بستگی دارد. طبق معمولً یک رویکرد ترکیبی از روان‌درمانی و در صورت نیاز، دارودرمانی، بهترین نتیجه را می‌دهد.
۱. روان‌درمانی
روان‌درمانی، سنگ بنای مهم درمان آگورافوبیاست. چندین رویکرد مؤثر در این عرصه وجود دارد:
نوشته‌های تازه
درمان شناختی-رفتاری (CBT)
درمان شناختی-رفتاری (Cognitive Behavioral Therapy – CBT) مؤثرترین روش درمانی برای آگورافوبیا شناخته می‌شود. این روش به شما پشتیبانی می‌کند تا:
- افکار غیرمنطقی و فاجعه‌بار خود را شناسایی و به چالش بکشید.
- کم کم و با روش حساسیت‌زدایی منظم، با موقعیت‌های ترسناک روبرو شوید. درمانگر به شما پشتیبانی می‌کند تا از موقعیت‌های با کمترین اضطراب اغاز کرده و کم کم به سمت موقعیت‌های چالش‌برانگیزتر حرکت کنید. این روبه رو، به مغز شما یاد می‌دهد که این مکان‌ها واقعاً خطرناک نیستند.
درمان مبتنی بر پذیرفتن و ضمانت (ACT)
این رویکرد که از نسل تازه درمان‌های رفتاری است، هدفش حذف کامل اضطراب نیست. در عوض، ACT به شما استعداد‌هایی را آموزش می‌دهد تا:
- افکار و احساسات مضطرب خود را بپذیرید: به جای جنگیدن با اضطراب، یاد می‌گیرید که آن را به گفتن یک حس موقتی مشاهده کنید، بدون این که در آن غرق شوید.
- به قیمت‌های خود متعهد بمانید: یاد می‌گیرید که حتی با وجود داشتن اضطراب، هم چنان کارهایی را که برایتان مهم است (همانند دیدن دوستان یا رفتن به محل کار) انجام دهید. ACT به شما پشتیبانی می‌کند تا کنترل زندگی‌تان را از دست اضطراب بعد بگیرید.
روان‌درمانی روان‌پویشی
رویکرد روان‌پویشی (Psychodynamic Psychotherapy) عمیق‌تر است و به جستوجو اشکار کردن ریشه‌های ناخودآگاه هراس‌ها و اضطراب‌های شما است. درمانگر به شما پشتیبانی می‌کند تا ازمایش ها قبل، تعارضات درونی و الگوهای ارتباطی که امکان پذیر به شکل‌گیری آگورافوبیای شما پشتیبانی کرده باشند را کشف و فهمیدن کنید. این روش طبق معمولً یک فرآیند درمانی طویل مدت‌تر است.
ذهن‌آگاهی
تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness) که زیاد تر با راه حلهای دیگر ترکیب خواهد شد، به شما پشتیبانی می‌کنند تا بر لحظه حال متمرکز شوید. شما یاد می‌گیرید که افکار مضطرب و حس‌های فیزیکی (همانند تپش قلب) را بدون قضاوت مشاهده کنید. این کار، هراس از خودِ «هراس» را افت داده و به شما اجازه می‌دهد تا با اسایش بیشتری با علائم اضطراب‌تان روبرو شوید.
۲. دارودرمانی
پزشک امکان پذیر برای کنترل علائم شدید اضطراب و حملات پانیک، از دارو منفعت گیری کند. رایج‌ترین داروها برای درمان آگورافوبیا عبارت هستند از:
- داروهای ضدافسردگی (SSRIs): همانند سرترالین (Zoloft) و فلوکستین (Prozac) که خط اول درمان دارویی می باشند.
- بنزودیازپین‌ها: همانند آلپرازولام (Xanax) و کلونازپام (Klonopin) که داروهای آرام‌قسمت سریع‌الاثر می باشند اما به علت خطر وابستگی، طبق معمولً فقط برای دوره‌های مختصر و در شرایط حاد تجویز خواهد شد.
آگورافوبیا چه تفاوتی با اختلال پانیک دارد؟
این دو اختلال زیاد به هم نزدیک و مرتبط می باشند، اما یکی نیستند. فهمیدن تفاوت آن‌ها کلیدی است:
| ویژگی | اختلال پانیک | آگورافوبیا |
|---|---|---|
| علت مهم هراس | هراس از خودِ دعوا پانیک و علائم فیزیکی و ذهنی آن | هراس از موقعیت‌ها و مکان‌هایی که فرار از آن‌ها دشوار است. |
| سوال مهم ذهن فرد | «نکند مجدد آن دعوا وحشتناک رخ دهد؟» | «اگر اینجا دچار دعوا شوم، چطور فرار کنم یا پشتیبانی بگیرم؟» |
| موقعیت‌های محرک | می‌تواند در هر مکانی، حتی در مکان‌های امن همانند خانه، به طور غیرمنتظره رخ دهد. | به مکان‌های خاصی همانند وسایل نقلیه عمومی، فضاهای باز، جمعیت و صف‌ها محدود می‌شود. |
این دو اختلال می‌توانند با هم یا به طور جداگانه وجود داشته باشند:
- اختلال پانیک همراه با آگورافوبیا (شایع‌ترین حالت): فرد به علت هراس از تکرار حملات پانیک، از مکان‌های عمومی اجتناب می‌کند.
- اختلال پانیک بدون آگورافوبیا: فرد حملات پانیک را استعداد می‌کند، اما این حملات علتنشده که از مکان‌های عمومی بترسد یا از آن‌ها اجتناب کند.
- آگورافوبیا بدون سابقه پانیک: فرد از گیر افتادن در مکان‌های عمومی می‌ترسد اما نه برای هراس از دعوا پانیک، بلکه برای هراس از وقوع اتفاقات شرم‌آور یا ناتوان‌کننده دیگر (همانند از دست دادن کنترل ادرار، استفراغ یا زمین خوردن در جمع).
جمع بندی
اکنون که به طور کامل می‌دانیم آگورافوبیا چیست، فهمیدن می‌کنیم که این اختلال ضعف شخصیتی نیست؛ بلکه یک حالت پزشکی واقعی و قابل درمان است. اجتناب از مکان‌های ترسناک، در مختصر‌زمان اضطراب را افت می‌دهد، اما در طویل مدت، دنیای فرد را کوچک و کوچکتر می‌کند و کیفیت زندگی را به شدت پایین می‌آورد. خبر خوب این است که با پشتیبانی‌های تخصصی همانند روان‌درمانی و در صورت لزوم، دارو، افراد مبتلا به آگورافوبیا می‌توانند بر هراس‌های خود تسلط کرده و مجدد کنترل کامل زندگی خود را به دست بگیرند. آیا شما یا اطرافیانتان استعداد‌ای در عرصه مقابله با آگورافوبیا یا حملات پانیک داشته‌اید؟ کدام راهکار یا تکنیک بیشترین پشتیبانی را به شما کرده است؟
سوالات متداول
۱. آگورافوبیا به زبان ساده یعنی چه؟
آگورافوبیا، هراس از قرار گرفتن در مکان‌ها یا موقعیت‌هایی است که فرار از آن‌ها امکان پذیر سخت باشد یا کمکی در دسترس نباشد. فرد مبتلا، از خودِ مکان نمی‌ترسد، بلکه از حس «گیر افتادن» و استعداد دعوا پانیک در آن مکان وحشت دارد.
۲. آیا آگورافوبیا همان هراس از فضاهای باز است؟
خیر، این یک باور نادرست رایج است. آگورافوبیا می‌تواند شامل هراس از فضاهای بسته (همانند سینما)، وسایل حمل‌ونقل عمومی، ایستادن در صف یا حتی تنها بودن در خارج از خانه نیز باشد.
۳. تفاوت مهم آگورافوبیا و اختلال پانیک چیست؟
در اختلال پانیک، فرد از خودِ «دعوا پانیک» می‌ترسد که می‌تواند هر جایی رخ دهد. در آگورافوبیا، فرد از «وقوع دعوا پانیک در یک مکان عمومی و عدم امکان فرار» می‌ترسد.
۴. آیا آگورافوبیا قابل درمان است؟
بله، کاملاً. آگورافوبیا یک اختلال زیاد قابل درمان است. مؤثرترین روش درمانی، روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT)، به خصوص تکنیک «روبه رو‌درمانی» است که به فرد پشتیبانی می‌کند کم کم با هراس‌هایش روبرو شود.
۵. چه وقتی برای علائم اضطراب باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هراس و اضطراب‌تان به قدری شدید است که شما را از انجام کارهای روزمره (همانند خرید، رفتن به محل کار یا دیدن دوستان) باز می‌دارد و علتمی‌شود به طور مداوم از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کنید، زمان آن است که از یک متخصص سلامت روان پشتیبانی بگیرید.
منبع های: کلینیک مایو، کلینیک کلیولند، سرویس بهداشت ملی بریتانیا ، انجمن روانشناسی آمریکا
در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و حرکت شما به‌وجود می‌آورد. اگر حس افسردگی دارید، حتما با پشتیبانی یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ربط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.
به پشتیبانی زبان بدن، ناگفته‌ها را بگویید و بشنوید
دسته بنی مطالب
[ad_2]