بزرگترین موارد حذف صفر از پول ملی در تاریخ_آفتاب وطن

بالاخره مطرح حذف ۴ صفر از پول ملی ایران در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و به گمان زیادً در طی ۵ سال آینده ناظر اسکانس‌های جدیدی در سرزمین خواهیم می بود. حذف صفر از پول سیاستی است که برخی کشورها به علت تورم بالا و افت شدید قیمت پول ملی در نهایت به آن متوسل خواهد شد. در طول تاریخ، تعداد بسیاری از کشورها با تورم شدید روبه رو بوده‌اند که طبق معمولً علتسقوط قیمت پول ملی آن‌ کشورها شده است. در برخی موارد، تعداد صفرها به‌قدری زیاد می‌شد که حتی روی اسکناس‌ها جای کافی برای درج آن‌ها وجود نداشت.

اینجاست که بازارزش‌گذاری (Redenomination) به پشتیبانی کشورها می‌آید، چیزی که با گفتن حذف صفر در بین عامه مردم شناخته می‌شود. بازارزش‌گذاری به معنی تحول قیمت اسمی اسکناس‌ها و سکه‌ها است. این ترفند یکی از معدود راه حلهای تنظیم چرخه پولی به شمار می‌آید تا مردم ناچار نباشند در معامله های روزانه با میلیون‌ها و میلیاردها ارتباط داشته باشند.

برخی کشورها نیز برای پذیرفتن یک پول تازه همانند یورو از تکنیک بازارزش‌گذاری منفعت گیری کردند. اما در زیاد تر اوقات، این عمل نتیجه‌ی یک بحران اقتصادی داخلی یا جهانی بوده است. در اینجا به با اهمیت ترین بازارزش‌گذاری‌ها در طول تاریخ می‌پردازیم که با مقصد حذف چندین صفر از اسکناس‌ها انجام شدند.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۱ – مجارستان، ۱۹۴۶

• واحد پول قدیم: پِنگو (Hungarian pengő)
• واحد پول تازه: فورینت (Hungarian forint)
• نرخ تبدیل: ‎۴×۱۰²⁹ : ۱

بزرگ‌ترین بازارزش‌گذاری تاریخ در سال ۱۹۴۶ در مجارستان رقم خورد، وقتی که پِنگو به فورینت تحول یافت؛ با نرخ حیرت‌انگیز ۴۰۰ اُکتـیلیون به ۱. بزرگترین اسکناس چاپ‌شده سرزمین در آن زمان، ارزشی برابر با ۲۰ اُکتـیلیون (۲×۱۰²⁷) پِنگو داشت، اما نرخ مبادله‌اش تنها ۰٫۰۴۳۵ دلار می بود. این شدیدترین مورد ابرتورم در تاریخ تا بحال به شمار می‌آید.

اما این نخستین بازارزش‌گذاری پول ملی در مجارستان نبوده است. بعد از جنگ جهانی اول، واحد پول مجارستان به نام کرونا، دچار تورم شدید شد. دولت با پشتیبانی وام از جامعه ملل آن را با نرخ ۱۲٬۵۰۰ به ۱ ، با پِنگو جانشین کرد. واحد پول تازه مجارستان به استاندارد طلا متصل شد و مدتی از پایدارترین ارزهای منطقه می بود.

با این حال، هزینه‌های بالای جنگ جهانی دوم و رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ قیمت این واحد پولی را نیز به شدت افت داد. ذخایر ارزی مجارستان تقریباً ته کشیده می بود و بعد از آخر جنگ، تورم از کنترل خارج شد. قیمت پِنگو هر روز نزدیک به ۴۰۰ درصد افت می‌یافت و قیمت‌ها روزانه ۵ برابر افزایش اشکار می‌کردند.

برای ساده‌تر کردن محاسبات، اسکناس‌های جدیدی چون میلیون پِنگو (milpengő) و تریلیون پِنگو (b.-pengő) انتشار شدند. اما تا مه ۱۹۴۶، حتی نرخ اسکناس ۱۰۰ تریلیون پنگو (۱۰۰ کوینتیلیون یا ۱۰²⁰) نیز چاپ شد که ارزشش تنها ۰٫۰۲۴ دلار می بود.

در همان سال، واحد پولی جدیدی به نام اَدوپِنگو (adopengő یا پنگو مالیاتی) انتشار شد. در ابتدا، این واحد پولی فقط یک واحد حسابداری برای دولت و بانک‌های بزرگ می بود، اما به علت ارامش نسبی، به پول رسمی سرزمین تبدیل شد و با نرخ ۱ : ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ جانشین پنگو گردید.

با ادامه‌ی ابرتورم، دولت مجارستان در اوت ۱۹۴۶ تصمیم گرفت ارز جدیدی را معارفه کند: فورینت. امروز، فورینت مجارستان هم چنان واحد پول ملی این سرزمین است و نسبتاً ارزی باثبات به حساب می اید.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۲ – زیمبابوه، ۲۰۰۹

• واحد پول قدیم: سومین دلار زیمبابوه (3rd Zimbabwe dollar)
• واحد پول تازه: چهارمین دلار زیمبابوه (4th Zimbabwe dollar)
• نرخ تبدیل: ‎۱×۱۰¹² : ۱

زیمبابوه می‌تواند رتبه‌ی دوم و سوم این فهرست را به خود تعلق دهد؛ چرا که بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ سه بار بازارزش‌گذاری بزرگ واحد پولی در این سرزمین رقم خورد و چهار نسخه متفاوت از دلار زیمبابوه انتشار شد. به علت ابرتورم شدید، در سال ۲۰۰۹، یک چهارمین دلار زیمبابوه معادل ۱۰ سپتیلیون (۱×۱۰²⁵) اولین دلار زیمبابوه می بود.

دلار زیمبابوه اولین بار بعد از استقلال سرزمین در سال ۱۹۸۰ معارفه شد. آن زمان، هر ۱ دلار زیمبابوه برابر ۱٫۴۷ دلار آمریکا در بازار رسمی قیمت داشت. اما این واحد پول به‌شدت سقوط کرد.

تا سال ۲۰۰۶، ابرتورم به ۱۷۳۰ درصد رسید. در ابتدا دولت تصمیم داشت یک پول کاملاً تازه معارفه کند، اما بدون ارامش اقتصاد کلان، این عمل بی‌منفعت می بود. به این علت، اولین دلار زیمبابوه با نرخ ۱۰۰۰ به ۱ با دومین دلار جانشین شد.

در اغاز، نرخ رسمی دومین دلار، ۲۵۰ به ۱ دلار آمریکا می بود. اما وقتی که تورم از ۱۰۰۰ درصد گذشت، در سال ۲۰۰۷ این نرخ به ۳۰٬۰۰۰ دلار زیمبابوه برای ۱ دلار رسید.

در سال ۲۰۰۸، مجدد بازارزش‌گذاری دلار زیمبابوه اجرایی شد: ۱۰ میلیارد دلار دوم زیمبابوه معادل ۱ دلار سوم زیمبابوه (سومین دلار). در آن زمان، قیمت دلار دوم زیمبابوه به نزدیک به ۶۸۸ میلیارد برای ۱ دلار آمریکا سقوط کرده می بود.

در نوامبر ۲۰۰۸، ابرتورم زیمبابوه به نرخ ماهانه ۷۹٫۶ میلیارد درصد رسید. به این علت، در ۲۰۰۹، سومین بازارزش‌گذاری دلار زیمبابوه، ۱۲ صفر را از اسکناس‌ها حذف کرد. نرخ تبدیل برابر می بود با ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ دلار زیمیابوه(سومین دلار) = ۱ چهارمین دلار زیمبابوه.

در آوریل ۲۰۰۹، دولت این سرزمین دلار زیمبابوه را رسماً حذف و منفعت گیری از ارزهای خارجی همانند رَند آفریقای جنوبی، دلار آمریکا، یورو، یوآن چین و دیگر ارزها را قانونی خبرداد.

در سال ۲۰۱۹، زیمبابوه مجدد به پول ملی خود برگشت. همان سال تورم به ۱۷۵ درصد رسید و در ۲۰۲۰ به علت خشکسالی و کرونا این عدد به ۶۷۶ درصد افزایش یافت.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۳ – یونان، ۱۹۴۴

• واحد پول قدیم: اولین دراخمای یونان (1st Greek drachma)
• واحد پول تازه: دومین دراخما (2nd Greek drachma)
• نرخ تبدیل: ‎۵۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

یک بازارزش‌گذاری بزرگ دیگر در یونان در سال ۱۹۴۴ رقم خورد، درست بعد از آزادسازی سرزمین از اشغال نیروهای محور. به علت ابرتورم، دراخما با نرخ ۵۰ میلیارد به ۱ بازارزش‌گذاری شد.

افزایش شدید قیمت‌ها در یونان از آوریل ۱۹۴۱ اغاز شد، وقتی که نیروهای آلمان به یونان دعوا کردند. در طول اشغال، زیاد تر محصولات کشاورزی، معدنی و صنعتی برای حمایتاز نیروهای محور و فراهم تدارکات نیروهای آلمانی در آفریقا منفعت گیری می‌شد. در نتیجه، کالاها با قیمت‌های زیاد پایین فروخته شده و قیمت صادرات به‌شدت کم شدن کرد. علاوه بر این، غارت خزانه یونان و محاصره‌های دریایی اوضاع را وخیم‌تر کرد.

با افزایش قیمت‌ها، نیروهای اشغالگر به مقدار بیشتری دراخما نیاز داشتند. در سال ۱۹۴۴، یونان با بیشترین نرخ تورم یعنی ۳×۱۰¹⁰ درصد مواجه گردید و اسکناس‌های ۱۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ دراخمایی انتشار شدند.

بلافاصله بعد از خروج نیروهای محور، تورم در یونان افت یافت. دراخمای قدیمی با نرخ ۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ با واحد پول تازه جانشین شد. با این حال، سرزمین هم چنان از تورم رنج می‌برد و چندین سال طول کشید تا نرخ تورم به زیر ۵۰ درصد برسد.

در مه ۱۹۵۴، مجدد بازارزش‌گذاری پول ملی در یونان انجام شد، این بار با نرخ ۱۰۰۰ به ۱. در سال ۲۰۰۱، دراخما با نرخ ۳۴۰.۷۵ به ۱ با یورو جانشین شد.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۴ – آلمان (جمهوری وایمار)، ۱۹۲۳

• واحد پول قدیم: پاپیرمارک (Papiermark)
• واحد پول تازه: رنتن‌مارک (Rentenmark)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

یکی از با اهمیت ترین بازارزش‌گذاری‌ها بعد از جنگ جهانی اول در آلمان رقم خورد. پیش از ۱۹۱۴، واحد پول ملی این سرزمین گلد مارک (Goldmark) نام داشت که به استاندارد طلا متصل می بود. اما با اغاز جنگ، فلزات گران‌بهایی برای حمایتپول باقی نماند. گلد مارک قیمت خود را از دست داد و نام جدیدی گرفت: پاپیرمارک، که پشتوانه‌اش زمین‌های کشاورزی و صنعتی می بود.

سپس از جنگ جهانی اول، مطابق معاهده ورسای، آلمان باید غرامت پرداخت می‌کرد. چون این سرزمین ذخایر طلا و ارزی نداشت، دولت بی‌وقفه اسکناس تازه چاپ می‌کرد تا بدهی‌ها را بپردازد؛ همین علتفروپاشی قیمت پاپیرمارک شد.

تورم آلمان در سال ۱۹۲۳ به اوج خود رسید: ۲۹٬۵۰۰ درصد. در آن زمان، بزرگ‌ترین اسکناس چاپ‌شده ۱۰۰ تریلیون مارک می بود که تنها ۲۴ دلار قیمت داشت.

در نوامبر ۱۹۲۳، پاپیرمارک بی‌قیمت با نرخ ۱ تریلیون (۱۰¹²) به ۱ با رنتن‌مارک جانشین شد. هرچند یک سال سپس، این واحد نیز با نرخ برابر با رایش‌مارک (Reichsmark) جانشین گردید، اما همین تحول موقت علتثبات نسبی و برگشت سرزمین به واحد پولی با پشتوانه طلا شد.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۵ – یوگسلاوی، ۱۹۹۴

• واحد پول قدیم: دینار ۱۹۹۳
• واحد پول تازه: دینار ۱۹۹۴
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

یوگسلاوی نیز می‌تواند چندین بار در این فهرست ظاهر شود، چون بین سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ سومین دوره طویل‌ترین ابرتورم تاریخ جهان را استعداد کرد و دست‌کم چهار بار بازارزش‌گذاری بزرگی روی پول ملی خود انجام داد.

در سال ۱۹۹۰، اصلاحات پولی در یوگسلاوی اجرا شد: ۱۰٬۰۰۰ دینار قدیم = ۱ دینار تازه قابل تبدیل. همان زمان چهار جمهوری از فدراسیون جدا شده و واحد پولی خود را انتشار کردند.

در ۱۹۹۲، دینار اصلاح‌شده با نرخ ۱ به ۱۰ جانشین دینار قابل تبدیل شد. در همین دوره، ابرتورم شدت گرفت و تا ۱۹۹۳ به ۱ میلیون درصد رسید. یکی از دلایل مهم آن جنگ بوسنی می بود که تحریم سازمان ملل را به جستوجو داشت و اقتصادی را که پیش‌تر با جنگ تضعیف شده می بود، فلج کرد.

در ۱۹۹۳، دولت یوگسلاوی واحد پول جدیدی معارفه کرد: ۱ دینار تازه = ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ دینار قدیم. اما این پول تنها سه ماه دوام آورد.

در ۱۹۹۴، واحد پول یوگسلاوی مجدد بازارزش‌گذاری شد: ۱ دینار تازه = ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ دینار قدیم. این واحد پول مختصر‌ترین عمر را داشت؛ کمتر از یک ماه سپس، دولت نُوی دینار (Novi dinar) را معارفه کرد که با نرخ ۱۳ میلیون به ۱ جانشین واحد پول قبلی شد. این بار، واحد پول یوگسلاوی به مارک آلمان (Deutsche Mark) متصل شد.

در نهایت، ۱ نُوی دینار مساوی با نزدیک به ۲.۴×۱۰³⁰ دینار قبل از جنگ می بود.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۶ – جمهوری چین، ۱۹۴۹

• واحد پول قدیم: یوآن طلایی (gold yuan)
• واحد پول تازه: یوآن نقره‌ای (silver yuan)
• نرخ تبدیل: ‎۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

در سال‌های ۱۹۴۹-۱۹۴۸، جمهوری چین به علت جنگ چین و ژاپن و جنگ داخلی با ابرتورم شدید مواجه می بود. یوآن قدیمی به‌شدت بی‌قیمت شد، چون برای پوشش هزینه‌های سنگین نظامی، اسکناس به مقدار زیاد بسیاری چاپ می‌شدند.

در ۱۹۴۸، یوآن طلایی (golden round) معارفه شد تا با نرخ ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ جانشین یوآن قدیمی شود. دولت مردم را ناچار کرد طلا، نقره و ارز خارجی خود را با این واحد تازه مبادله کنند. زیان طبقه متوسط چنان بالا می بود که دولت قسمت عمده‌ای از حمایتاجتماعی خود در جنگ داخلی را از دست داد.

یوآن طلایی به علت چاپ بی‌رویه و نبوده است کنترل کافی، به‌شدت در برابر ابرتورم صدمه‌پذیر شد. با وجود تلاش دولت برای کنترل کردن قیمت‌ها و جلوگیری از احتکار، تورم سالانه از ۱٫۱ میلیون درصد هم گذشت.

در روزهای پایانی جنگ داخلی، دولت جمهوری، یوآن نقره‌ای را معارفه کرد که قرار می بود با نرخ ۱ به ۵۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ جانشین یوآن طلایی شود. اما این پول فقط در برخی مناطق سرزمین به گردش درآمد و چند ماه سپس با تغییرات سیاسی کنار گذاشته شد.

در میانه‌ی ۱۹۴۹، دولت تازه، رنمینبی (RMB) به معنی «پول خلق» را به گفتن واحد پول ملی معارفه کرد. بعد از توقف ابرتورم، در سال ۱۹۵۵ هر ۱۰٬۰۰۰ یوآن قدیم با ۱ یوآن تازه مبادله شد. امروز رنمینبی یکی از با اهمیت ترین ارزهای ذخیره جهانی است.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۷ – نیکاراگوئه، ۱۹۹۱

• واحد پول قدیم: دومین کوردوبا (2nd Nicaraguan córdoba)
• واحد پول تازه: سومین کوردوبا اورو (3rd córdoba oro)
• نرخ تبدیل: ‎۵,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

کوردوبا در سال ۱۹۱۲ در نیکاراگوئه معارفه شد تا جانشین پزو شود. در ابتدا، به علت صنعتی‌سازی و رشد نسبی اقتصادی، قیمت این ارز تقریباً با دلار آمریکا برابر می بود.

اما از دهه ۱۹۶۰ اوضاع اقتصادی نیکاراگوئه رو به وخامت گذاشت. در سال ۱۹۷۲، زلزله‌ای بزرگ زیاد تر زیرساخت‌های صنعتی سرزمین را نابود کرد. کسری بودجه، وام‌های خارجی و تورم به‌شدت رشد کردند چون پول بسیاری صرف بازسازی خرابی‌ها گردید. در ۱۹۷۷، سرزمین داخل جنگ داخلی شد که فرار اندوخته‌گذاری‌های خارجی را در پی داشت. هرچند در ۱۹۷۹ جنگ به آخر رسید، هزینه انقلاب زیاد سنگین می بود.

دولت برای جبران شکاف بین درآمدهای رو به افت و هزینه‌های در حال افزایش، به چاپ پول روی آورد. این عمل تورم را به شدت بالا برد، به‌طوری که در سال ۱۹۸۷ نرخ تورم سالانه بیشتر از ۱۳٬۱۰۹ درصد می بود.

در سال ۱۹۸۹، دولت نیکاراگوئه یک برنامه ریاضت اقتصادی اجرا کرد که شامل کنترل شدید قیمت‌ها و بازارزش‌گذاری پول می بود. دومین کوردوبا با نرخ ۱ به ۱٬۰۰۰ معارفه شد. تورم تا ۲۴۰ درصد در سال افت یافت. اما همان سال، طوفان خوآن صدمه گسترده‌ای به سرزمین داخل کرد و همه تدبیرها ضدتورمی را بی‌تاثییر ساخت.

در ۱۹۹۰، دولت تازه اصلاحات سختگیرانه‌ای برای تحکیم صادرات محصولات کشاورزی و فعال‌سازی مجدد قسمت خصوصی اغاز کرد. یکی از این عمل های نیز بازارزش‌گذاری پول ملی در سال ۱۹۹۱ می بود. آن سال سومین کوردوبا اورو با نرخ ۱ به ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ نسبت به دومین کوردوبا، معارفه شد.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۸ – جمهوری زئیر (کنگو)، ۱۹۹۳

• واحد پول قدیم: اولین زئیر (1st zaïre)
• واحد پول تازه: زئیر نو (nouveau zaïre)
• نرخ تبدیل: ‎۳,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

واحد پول زئیر در سال ۱۹۶۰، هم‌زمان با استقلال سرزمین معارفه شد. این پول با نرخ ۱ زئیر در روبه رو ۱٬۰۰۰ فرانک جانشین فرانک کنگو شد. در سال ۱۹۶۷، نرخ برابری رسمی ۲ زئیر = ۱ دلار آمریکا می بود. اما چون این نرخ بیشتر از حد بالا نگه داشته شده می بود، سقوط شدید قیمت اغاز شد.

افتنیروی انسانی متخصص، سرزمین را به سمت تورم کشاند. افتمداوم ارز خارجی با نرخ رسمی، بازار سیاه را تحکیم کرد. دسترسی به ارز محدود خارجی عمدتاً در اختیار نخبگان سیاسی سرزمین قرار گرفت. در کنار این، مجموعه‌ای از جنگ‌های داخلی موسوم به «بحران کنگو» شرایط را بدتر کرد. در سال ۱۹۶۵ دولت تازه توانست ارامش نسبی سیاسی تشکیل کند، اما اوضاع اقتصادی هم چنان به علت زیرساخت ضعیف، چارچوب حقوقی نامطمئن و فساد، رو به زوال می بود.

در سال ۱۹۹۱، برای نزدیک‌کردن نرخ رسمی به نرخ بازار سیاه، قیمت پول ملی زئیر به ۱۵٬۳۰۰ برای هر ۱ دلار افت یافت. تا سال ۱۹۹۲، این نرخ به ۱٬۹۹۰٬۰۰۰ زئیر برای هر دلار رسید.

در ۱۹۹۳، دولت تلاش کرد با معارفه واحد پولی جدیدی به نام زئیر نو (Nouveau zaïre) تورم را مهار کند. نرخ تبدیل ۳ میلیون زئیر قدیم در روبه رو ۱ زئیر نو می بود. اما این پول تازه هم دچار تورم سنگین شد.

چون کوششها برای مهار تورم بی‌تاثییر می بود، در سال ۱۹۹۷ سرزمین مجدد فرانک کنگو را با نرخ ۱ فرانک در ازای ۱۰۰٬۰۰۰ زئیر نو به گفتن واحد پول رسمی بازگرداند.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۹ – بولیوی، ۱۹۸۷

• واحد پول قدیم: پزو بولیویانو (peso boliviano)
• واحد پول تازه: بولیویانو (boliviano)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

بازارزش‌گذاری بزرگ واحد پول در بولیوی در سال ۱۹۸۷ رقم خورد، وقتی که پزو بولیویانو با نرخ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ جانشین شد و واحد تازه بولیویانو معارفه گردید. قیمت این پول تازه معادل ۱ دلار آمریکا تعیین شد.

بولیویانو از سال ۱۸۶۴ واحد پول ملی بولیوی می بود. اما در ۱۹۶۳، به علت رشد تورم، با نرخ ۱٬۰۰۰ به ۱ با پزو بولیویانو جانشین شد. نرخ رسمی آن زمان ۱۱٫۸۷۵ پزو در روبه رو ۱ دلار می بود. با این حال، تا سال ۱۹۸۵، یک دلار آمریکا در بازار سیاه برابر با نزدیک به یک میلیون پزو بولیویانو قیمت داشت؛ یعنی افت قیمت پول به مقدار ۹۵ درصد.

در سال ۱۹۸۲، چون زمان کافی برای چاپ اسکناس‌های معمولی وجود نداشت، بانک مرکزی «چک‌های مدیریتی» (cheques de gerencia) را از ۵٬۰۰۰ تا ۱۰ میلیون پزو بولیویانو چاپ کرد. تا سال ۱۹۸۶ این چک‌ها تقریباً جانشین اسکناس‌های عادی در گردش شدند. تورم در سال ۱۹۸۵ به اوج خود رسید: نرخ سالانه بیشتر از ۲۰٬۰۰۰ درصد. در این زمان قیمت‌ها تقریباً یک میلیون برابر شدند.

در سال ۱۹۸۷، دولت اصلاحات مالی و پولی گسترده‌ای اجرا کرد که شامل معارفه بولیویانوی تازه با نرخ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ می بود. در آن زمان، قیمت ۱ دلار آمریکا نزدیک به ۱٫۸ تا ۱٫۹ میلیون پزو برآورد می‌شد. در اغاز دهه ۹۰، عمل های دولت بولیوی علتشد تورم افت یابد و در سطح قابل‌کنترلی باقی بماند.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۱۰ – پرو، ۱۹۹۱

• واحد پول قدیم: اینتی پرویی (Peruvian inti)
• واحد پول تازه: نوئو سول پرویی (Peruvian nuevo sol)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

از سال ۱۸۶۳، سول واحد پول ملی پرو می بود. اما تورم مزمن ناشی از حالت نابسامان اقتصادی علتشد که دولت در سال ۱۹۸۵ آن را با با نرخ ۱٬۰۰۰ سول در برابر ۱ اینتی با این واحد پولی تازه جانشین کند، . در آن زمان، ۱ دلار آمریکا بیشتر از ۳٬۲۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰ سول قیمت داشت.

این تحول نه‌تنها تورم را کنترل نکرد، بلکه آن را به ابرتورم کشاند که تا اغاز دهه ۹۰ میلادی شدت گرفت. پیش از بازارزش‌گذاری دوم در ۱۹۹۱، اسکناس‌های اینتی میلیون به‌طور معمول برای سهولت محاسبات منفعت گیری می‌شد.

در سال ۱۹۹۱، واحد پول تازه نوئو سول (سول تازه) با نرخ ۱ سول تازه در برابر ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ اینتی (یا ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ سول قدیم) معارفه شد. این عمل ارامش اقتصادی پرو را در پی داشت.

در سال ۲۰۱۵، دولت واژه نوئو را از واحد پول سرزمین حذف کرد و واحد پول فقط به سول تحول نام داد.

از زمان معارفه سول تازه تا بحال، نرخ تورم این سرزمین به‌طور میانگین ۱٫۵ درصد باقی مانده است که یکی از پایین‌ترین نرخ‌ تورم‌ها در کل آمریکای جنوبی و لاتین محسوب می‌شود.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۱۱– آنگولا، ۱۹۹۹

• واحد پول قدیم: کوانزای تعدیل‌شده (kwanza reajustado)
• واحد پول تازه: دومین کوانزا (2nd kwanza)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

یک مورد مهم دیگر از بازارزش‌گذاری واحد پولی ملی در سال ۱۹۹۹ در آنگولا اتفاق افتاد، وقتی که کوانزای تعدیل‌شده با با نرخ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ با دومین کوانزا جانشین شد.

بین دهه‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۶۰، آنگولا رشد اقتصادی چشمگیری را استعداد کرد، عمدتاً به علت استخراج منبع های طبیعی زیاد، به‌اختصاصی نفت در این سرزمین می بود. اما از ۱۹۷۴ و بعد از کودتای نظامی در لیسبون، اوضاع تحول کرد. آنگولا در ۱۹۷۷ استقلال خود را از پرتغال به دست آورد و پرتغالی‌ها سرزمین را ترک کردند. همان سال، کوانزا جانشین اسکودو شد. از آن زمان تا بحال، چهار نسخه متفاوت از کوانزا در آنگولا در گردش بوده است.

استقلال سرزمین، بحران به همراه داشت، چون مردم آنگولا استعداد و دانش ملزوم برای اداره سرزمین و نگهداشت زیرساخت‌ها را نداشتند. جنگ‌های داخلی خونین بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۲ نیز تورم را در این سرزمین تشدید کرد. در دهه ۹۰، پول آنگولا چندین بار به بی‌قیمت‌ترین ارز جهان تبدیل شد.

در ۱۹۹۰، دولت نُوو کوانزا (novo kwanza) را معارفه کرد که جانشین واحد پول قبلی شد. اما مردم فقط می‌توانستند ۵ درصد از اسکناس‌های قدیمی را مبادله کنند و بقیه باید به اوراق دولتی تبدیل می‌شد.

نُوو کوانزا تا ۱۹۹۵ دوام آورد، وقتی که با نرخ ۱٬۰۰۰ به ۱ با کوانزای تعدیل‌شده (kwanza reajustado) جانشین شد. اما تورم ادامه یافت و کوچک‌ترین اسکناس در آن زمان ۱٬۰۰۰ کوانزای تعدیل‌شده می بود.

در سال ۱۹۹۹، وقتی که نرخ برابری کوانزای تعدیل‌شده به ۵٬۴۰۰٬۰۰۰ در برابر ۱ دلار آمریکا رسید، دولت آنگولا آن را با کوانزای تازه با نرخ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ به ۱ جانشین کرد. هرچند در ابتدای کار این پول نیز دچار تورم بالا شد، اما امروزه واحد پول نسبتاً باثباتی به حساب می اید.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۱۲– ترکیه، ۲۰۰۵

• واحد پول قدیم: لیر ترکیه (Turkish lira)
• واحد پول تازه: لیر تازه ترکیه (Turkish new lira)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

از سال ۱۹۴۶، لیر ترکیه به دلار آمریکا متصل می بود، با نرخ ۲٫۸ لیر در برابر ۱ دلار. اما در ۱۹۷۰ سقوط قیمت پول ملی ترکیه اغاز گردید. تورم مزمن بالا بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۵ تبدیل افت شدید قیمت پول ملی این سرزمین شد.

در سال ۱۹۹۰، هر دلار آمریکا برابر با ۲٬۵۰۰ لیر می بود و تا سال ۲۰۰۵، این نرخ برابری به ۱٬۳۵۰٬۰۰۰ لیر برای ۱ دلار رسید.

بیشترین نرخ تورم سالانه در ترکیه نزدیک به ۳۸ درصد می بود، که علتشد لیر در سال‌های ۱۹۹۶-۱۹۹۵ و مجدد در دوره‌ی ۲۰۰۴-۱۹۹۹ به بی‌قیمت‌ترین واحد پول ملی جهان تبدیل شود.

در نهایت، در سال ۲۰۰۵، بازارزش‌گذاری لیر انجام شد: ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ لیر قدیم در برابر ۱ لیر تازه. در سال ۲۰۰۹، واژه‌ی تازه از نام پول ملی ترکیه حذف گردید.

در سال ۲۰۱۷ مجدد نرخ تورم در ترکیه افزایش یافت. افت قیمت لیر، رشد هزینه‌های استقراض، بدهی‌های خارجی قسمت خصوصی، و تصمیم اردوغان برای جلوگیری از افزایش نرخ منفعت توسط بانک مرکزی، همه انها به بحران ارزی و بدهی ترکیه منجر شدند. برخی تحلیلگران هم تنش‌های ژئوپلیتیکی با آمریکا و تعرفه‌های تحمیلی بر محصولاتی همانند فولاد و آلومینیوم ترکیه را یکی از دلایل این تورم دانسته‌اند.

برای دیدن اسکناس تازه روی عکس ضربه بزنید

۱۳ – گرجستان، ۱۹۹۶

• واحد پول قدیم: کوپونی (kuponi)
• واحد پول تازه: لاری گرجستان (Georgian lari)
• نرخ تبدیل: ‎۱,۰۰۰,۰۰۰ : ۱

گرجستان در سال ۱۹۹۱ مسیر خود به سمت اقتصاد بازار آزاد را اغاز کرد. دو سال سپس، دولت این سرزمین، روبل روسیه (واحد پول آن زمان) را با کوپونی (کوپن‌) جانشین کرد.

اما همانند تعداد بسیاری از کشورهای پساشوروی، اقتصاد گرجستان دچار فروپاشی شد، چون بازسازی کامل سیستم به منبع های و زمان بسیاری نیاز داشت. کسری بودجه به‌طور مداوم رشد می‌کرد و جنگ‌های داخلی در اوستیای جنوبی و آبخازیا اوضاع را بدتر کرد. پول تازه هم دچار ابرتورم شدید شد.

دلنشین است که اسکناس‌های کوپونی دارای رقم های نامعمولی همانند ۳٬۰۰۰، ۳۰٬۰۰۰ و ۱۵۰٬۰۰۰ کوپن بودند.

در سال ۱۹۹۵، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول به گرجستان وام اعطا کردند تا حالت اقتصادی این سرزمین تثبیت شود. یک سال سپس، در ۱۹۹۶، لاری گرجستان معارفه شد و با نرخ ۱ لاری در برابر ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ کوپونی با واحد پول قبلی جانشین گردید.

از آن زمان، لاری به‌گفتن یکی از باثبات‌ترین ارزهای پساشوروی شناخته می‌شد، تا این که در سال ۲۰۱۹ مجدد با کم شدن قیمت مواجه گردید.

چند نمونه دیگر از بازارزش‌گذاری (حذف صفر از پول ملی)

در این کشورها نیز صفرهای بسیاری از اسکناس‌ها حذف شد (حداقل ۴ صفر):

مورد احتمالی بعدی: ایران 🇮🇷

در سال ۲۰۱۹، دولت ایران خبرداد که تصمیم دارد واحد پولی به شدت بی‌قیمت‌شده ریال را با تومان تازه جانشین کند، با نرخ ۱۰٬۰۰۰ ریال در برابر ۱ تومان تازه. اما در ادامه اظهار شد که تومان حذف و همان ریال واحد رسمی پول ملی ایران خواهد می بود. اکنون که مطرح حذف ۴ صفر از پول ملی در مجلس شورای اسلامی تصویب شده، می‌توان او گفت که ایران نیز به زودی به این فهرست خواهد پیوست.

این فرآیند به گمان زیادً ۲ تا ۵ سال طول می‌کشد. علت این تحول، افت قیمت ریال به مقدار تقریبی ۶۰۰ درصد به‌خاطر تورم افسارگسیخته است. امروز، ریال ایران به‌گفتن ضعیف‌ترین واحد پولی جهان شناخته می‌شود.