اهمال کاری انتقامی قبل از خواب: چرا آزادی‌تان را در ساعات پایانی شب جستجو می‌کنید؟_آفتاب وطن

شب زمان، هنگامی که چراغ‌ها خاموش خواهد شد و سکوت به خانه می‌رسد، تعداد بسیاری از ما انتظار داریم اسایش و سکوت و نهایتاً خواب به سراغمان بیاید. اما برای عده‌ای، همین ساعات پایانی شب به میدان جنگ درونی تبدیل می‌شود؛ جنگی بین خستگی جسم و نیاز روح به ساعتِ من.

احتمالا برای‌تان پیش آمده باشد که هنگامی دیگر همه کارها همه شد، یک دفعه دل‌تان بخواهد یک تکه دیگر سریال ببینید، در شبکه‌های اجتماعی چرخی بزنید یا به کاری بپردازید که در طول روز زمان آن را نداشتید و این‌گونه است که دیرتر از آنچه تصمیم داشتید به رختخواب می‌روید. این حرکت به تعلل انتقام‌جویانه در خوابیدن شهرت یافته؛ اتفاق‌ای روان‌شناختی که در سال‌های تازه دقت پژوهشگران خواب و حرکت را به خود جلب کرده است.

اگر تصمیم دارید با مفهوم اهمال کاری انتقامی قبل از خواب و راهکارهایی برای مقابله با آن آشنا شوید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

اهمال کاری انتقامی قبل از خواب به چه معناست؟

کلمه «اهمال کاری انتقامی قبل از خواب» به رفتاری اشاره دارد که در آن فرد، علی‌رغم آگاهی بر این‌که باید سریع بخوابد، با تأخیر به عمد در رفتن به رختخواب، وقتی را برای خود بعد می‌گیرد یا آزادی شبانه‌اش را بازمی‌یابد.

در این حالت، افراد امکان پذیر تا دیر زمان بیدار بمانند و مشغول فعالیت‌هایی شوند که در طول روز موفق به انجام آن‌ها نشده‌اند؛ همانند مطالعه، گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی، تماشای فیلم یا گفتگو با دوستان. آن‌ها آگاه‌اند که فردا صبح خسته خواهند می بود، اما همین «زمان من» برایشان قیمت دارد، حتی اگر به قیمت افت کیفیت خواب و سلامتشان همه شود.

این اتفاق با مفهوم عمومی اهمال کاری خواب مرتبط است. اما با خصوصیتی مهم یعنی تعلل انتقامی، انگیزه غالب، بازپس‌گیری کنترل و زمان تفریح در روبه رو فشارهای روزانه، نه فقطً بی‌توجهی یا از دست دادن حس گذر زمان.

دیر زمان خوابیدن با تعلل انتقام جویانه در خوابیدن چه تفاوتی دارند؟

بعضی اوقات افراد فکر می‌کنند هر نوع دیر خوابیدن به معنی اهمال کاری انتقامی در خواب است، اما این دو حرکت از نظر روان‌شناختی تفاوت‌های اساسی دارند. دیر خوابیدن امکان پذیر نتیجه‌ی عادت، برنامه کاری یا اختلالات خواب باشد، درحالی‌که تعلل انتقام‌جویانه نوعی تصمیم آگاهانه برای به تعویق انداختن خواب به‌خاطر حس نداشتن اختیار در طول روز است.

در واقع، فرد با آگاهی از خستگی و نیاز به استراحت، باز هم انتخاب می‌کند بیدار بماند تا وقتی را به خودش تعلق دهد. تفاوت‌های مهم بین این دو حرکت عبارت‌اند از:

نشانه‌های مهم اهمال کاری در خواب

احتمالا برای تعداد بسیاری از ما این سوال پیش آمده باشد که از کجا بفهمیم حرکت شبانه‌مان نوعی اهمال کاری در خواب است یا فقط عادت به بیدار ماندن. تشخیص این قضیه کار ساده‌ای نیست، اما روان‌شناسان اعتقاد دارند که این اتفاق نشانه‌هایی اشکار دارد که در حرکت و احساسات فرد به درستی دیده می‌شود. اگر چند مورد از نشانه‌های زیر را در خود مشاهده می‌کنید، گمان بسیاری وجود دارد که دچار اهمال کاری انتقامی قبل از خواب باشید.

۱. به تعویق انداختن مداوم زمان خواب بدون علت منطقی

یکی از آشکارترین نشانه‌ها، تأخیر همیشگی در خوابیدن است، درحالی‌که کار الزامی‌ای برای انجام دادن وجود ندارد. برای مثال، شخص می‌داند باید بخوابد اما تصمیم می‌گیرد فقط «چند دقیقه» دیگر در گوشی بماند یا ویدئویی دیگر تماشا کند و این چند دقیقه به ساعت‌ها تبدیل می‌شود.

۲. آگاهی از خستگی اما بی‌توجهی به آن

افراد مبتلا به اهمال کاری در خواب طبق معمولً خسته‌اند و حتی حس سنگینی پلک‌ها را دارند، اما آگاهانه تصمیم می‌گیرند بیدار بمانند. آن‌ها می‌گویند: «می‌دانم باید بخوابم، ولی تا این مدت دلم نمی‌خواهد روزم همه شود.».

۳. حس پشیمانی در صبح و تکرار همان حرکت در شب سپس

این افراد هر صبح با خستگی، تمرکز پایین و گاه حس گناه از کم‌خوابی بیدار خواهد شد، اما شب سپس باز همان چرخه را تکرار می‌کنند. این تکرار، نشانه‌ای از شکل‌گیری الگوی رفتاری پایدار است که به ‌سختی شکسته می‌شود.

۴. بیدار ماندن برای انجام کارهای لذت‌قسمت غیرضروری

آنچه در این نوع تعلل اهمیت دارد، انتخاب فعالیت‌ها است. فرد طبق معمولً سراغ کارهایی می‌رود که حس لذت، اسایش یا آزادی به او خواهند داد؛ همانند تماشای فیلم، بازی با تلفن یا مطالعه موضوعات غیرکاری. این حرکت، واکنشی ناخودآگاه برای جبران افتزمان شخصی در طول روز است.

۵. افت کیفیت خواب و بی‌نظمی در ساعت خوابیدن

در تاثییر اهمال کاری انتقامی قبل از خواب، نظم خواب کاملاً از بین می‌رود. فرد امکان پذیر هر شب در ساعت متغیری بخوابد، خواب سبک و ناپیوسته‌ای داشته باشد و صبح‌ها حس استراحت نکند. این بی‌نظمی در نهایت تبدیل خستگی مزمن و افت بازده روزانه می‌شود.

۶. حس نارضایتی از روز و میل به جبران آن در شب

افرادی که روزهایشان پر از ماموریت های و سختی کاری است، طبق معمولً شب زمان با حس نارضایتی یا ناکامی مواجه خواهد شد. ذهن آن‌ها برای جبران این حس، زمان خواب را قربانی می‌کند تا کمی آزادی یا کنترل مجدد به‌دست آورد.

دلایل اهمال کاری در خواب

اهمال کاری انتقامی قبل از خواب، رفتاری پیچیده و چندوجهی است که از ترکیب عوامل روانی، اجتماعی و رفتاری به‌وجود می‌آید. هیچ‌کس از ابتدا تصمیم نمی‌گیرد که خواب خود را قربانی کند، بلکه این حرکت به‌مرور زمان و در تاثییر فشارها، نارضایتی‌ها و کمبودهای روزمره شکل می‌گیرد. با اهمیت ترین دلایل ابراز این اتفاق شامل موارد زیر می باشند:

انواع تعلل انتقام‌جویانه در خوابیدن

تعلل انتقام‌جویانه در خوابیدن در ظاهر برای همه یکسان به نظر می‌رسد، اما در واقع اشکال و شدت‌های مختلفی دارد. روان‌شناسان این حرکت را بر پایه انگیزه‌ها و نوع فعالیت‌هایی که افراد در زمان بیداری انجام خواهند داد، به چند دسته تقسیم کرده‌اند. شناخت این انواع پشتیبانی می‌کند تا هر شخص بتواند الگوی رفتاری خودش را تشخیص دهد و راحت‌تر آن را اصلاح کند.

تأثیرات تعلل انتقام جویانه در خوابیدن بر جنبه‌های گوناگون زندگی

تعلل انتقام‌جویانه در خوابیدن، فقط عادت شبانه نیست؛ بلکه رفتاری است که می‌تواند همانند دومینو بر جنبه‌های گوناگون زندگی تاثییر بگذارد. از سلامت جسمی گرفته تا تمرکز، روابط اجتماعی و حتی حس رضایت از زندگی، همه انها تحت تأثیر این نوع اهمال کاری قرار می‌گیرند. با اهمیت ترین تأثیرات اهمال کاری انتقامی قبل از خواب عبارت‌اند از:

چه افرادی دچار تعلل انتقام جویانه در خوابیدن می باشند؟

اهمال کاری انتقامی قبل از خواب رفتاری نیست که به گروه خاصی محدود شود، اما پژوهش‌ها نشان خواهند داد برخی افراد بیشتر از دیگران مستعد دچار شدن در آن می باشند. ویژگی‌های شخصیتی، شرایط کاری، حالت خانوادگی و سبک زندگی نقش مهمی در ابراز این اتفاق دارند. گروه‌هایی که زیاد تر در معرض این حرکت قرار دارند عبارت‌اند از:

افراد پرمشغله و دارای شغل‌های فشرده

افرادی که روزهایشان با کارهای متعدد، جلسات پیاپی یا مسئولیت‌های سنگین پر شده است، طبق معمولً حس می‌کنند همه ساعات روز در اختیار دیگران است. این افراد شب را فرصتی برای بازپس‌گیری آزادی شخصی می‌دانند. بیدار ماندن برایشان وقتی است که می‌توانند اختیار زندگی خود را حس کنند، حتی اگر ناچار شوند خستگی روز سپس را به جان بخرند.

والدین، به‌اختصاصی مادران شاغل

مادرانی که در طول روز بین کار بیرون از خانه، مراقبت از فرزندان و امور خانه در رفت‌وآمدند، زیاد تر هیچ وقتی برای خود ندارند. هنگامی شب فرزندانشان می‌خوابند، حس می‌کنند بالاخره وقتی برای نفس کشیدن دارند. در نتیجه، تصمیم می‌گیرند کمی زیاد تر بیدار بمانند تا از سکوت لذت ببرند، حتی اگر ساعت از نیمه‌شب قبل باشد.

دانشجویان و افراد جوان

جوان‌ترها طبق معمولً به علت انعطاف‌پذیری بدن و ذهن، تأثیر کم‌خوابی را جدی نمی‌گیرند. علاوه‌بر این، آن‌ها زیاد تر حس می‌کنند کنترل کمی بر برنامه‌های روزانه دارند. به این علت شب را وقتی برای رهایی از محدودیت‌ها می‌بینند. این حرکت در بین دانشجویان ساکن خوابگاه زیاد رایج است.

افراد دچار با استرس‌های کاری یا عاطفی

افرادی که از سختی روانی، اضطراب یا خستگی روحی رنج می‌برند، طبق معمولً تمایلی به خوابیدن ندارند، چون ذهنشان دچار افکار ناتمام روز است. بیدار ماندن برایشان نوعی تلاش جهت فرار از تنش‌ها یا آرام کردن ذهن خواهد می بود. آن‌ها حس می‌کنند اگر بخوابند، فردا مجدد همان چرخه استرس‌زا را استعداد خواهند کرد.

افراد با ویژگی‌های شخصیتی خاص (کمال‌گراها و کنترل‌طلب‌ها)

افرادی که میل شدیدی به کنترل امور دارند، طبق معمولً در برابر فشارهای بیرونی حس محدودیت می‌کنند. هنگامی شب فرا می‌رسد، تمایل دارند با بیدار ماندن حس کنترل را مجدد به دست آورند. این حرکت برایشان نوعی جبران است، هرچند در ظاهر بی‌اهمیت به نظر برسد.

افراد دچار بی‌نظمی در برنامه‌ی زندگی یا خواب

افرادی که ساعت خواب و بیداری مشخصی ندارند یا شغل‌هایی با شیفت شب دارند، طبق معمولً به‌سختی می‌توانند زمان خواب خود را تنظیم کنند. در این شرایط، شب‌های طویل بیداری به‌مرور زمان به عادت تبدیل می‌شود و فرد بدون تصمیم خاصی تا دیروقت بیدار می‌ماند.

افرادی که حس نارضایتی از روزمرگی دارند

اهمال کاری انتقامی قبل از خواب در بین افرادی که حس می‌کنند زندگی‌شان تکراری و بدون شوق شده، شایع‌تر است. برای آن‌ها شب، فرصتی است برای شکستن این یکنواختی؛ وقتی که می‌توانند با دیدن فیلم، مطالعه یا مرور شبکه‌های اجتماعی حس زندگی مجدد را استعداد کنند.

راهکارهایی برای درمان اهمال کاری در خواب

اهمال‌کاری انتقامی قبل از خواب، هرچند در ظاهر بی‌زیان و حتی دل‌چسب به نظر می‌رسد، در واقع نشانه‌ای از نارضایتی عمیق از سبک زندگی است. درمان آن نیازمند ترکیبی از آگاهی، نظم، تحول عادت‌ها و بهبود کیفیت زندگی روزانه است.

راه حلهای مؤثر و کاربردی که می‌تواند به افت این حرکت و برگشت به خواب سالم پشتیبانی کنند، عبارت‌اند از:

۱. شناخت و پذیرفتن حرکت

اولین قدم، آگاهی از حرکت است. تا وقتی که فرد نپذیرد دیر خوابیدن نوعی جبران است نه استراحت، نمی‌تواند تغییری تشکیل کند. یادداشت کردن الگوهای خواب، ساعات بیداری و کارهایی که قبل از خواب انجام می‌دهید، پشتیبانی می‌کند علت مهم این حرکت را بشناسید.

۲. برنامه‌ریزی برای زمان شخصی در طول روز

اگر در روز وقتی برای خود نداشته باشید، طبیعی است که شب را به جبران تعلق دهید. تلاش کنید در بین کار یا بعد از آن، حتی برای چند دقیقه، فعالیتی لذت‌قسمت و شخصی انجام دهید. همین کار ساده، حس کنترل بر زندگی را افزایش داده و نیاز به بیداری شبانه را افت می‌دهد.

۳. تشکیل روتین خواب منظم

زمان خواب و بیداری خود را ثابت نگه دارید. بدن انسان به ریتم اشکار عادت می‌کند. تنظیم ساعت خواب، خاموش کردن وسایل الکترونیکی حداقل نیم ساعت پیش از خواب و داشتن محیطی آرام و تاریک می‌تواند تأثیر بسیاری داشته باشد.

۴. جلوگیری از مصرف زیاد فضای مجازی پیش از خواب

منفعت گیری از تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین دلایل بیداری طویل شبانه است. بهتر است تلفن را از تخت خواب دور نگه دارید و به جای آن فعالیت‌هایی همانند مطالعه کتاب یا گوش دادن به موسیقی آرام انجام دهید.

۵. مدیریت استرس روزانه

استرس یکی از ریشه‌های مهم اهمال کاری انتقامی قبل از خواب است. انجام تمرین‌های تنفسی، مدیتیشن، ورزش سبک و برنامه‌ریزی برای کارها می‌تواند سختی روز را افت دهد و ذهن را برای خواب آماده کند.

۶. یادگیری نه گفتن به ماموریت های بیشتر از اندازه

بعضی اوقات ریشه اهمال‌کاری شبانه در پرتلاشی روزانه است. اگر همیشه خود را دچار تعهدات بی‌آخر کرده‌اید، باید یاد بگیرید اعتدال برقرار کنید و به نیازهای شخصی‌تان نیز احترام بگذارید.

۷. تحول نگرش نسبت به خواب

برخی افراد خواب را اتلاف زمان می‌دانند، درحالی‌که خواب کافی پایه‌ی منفعت‌وری، اسایش و سلامتی است. فهمیدن این مسئله که خواب نه آخر روز بلکه اغاز بازسازی ذهن و بدن است، نگاه فرد را تحول می‌دهد.

۸. در صورت نیاز، مراجعه به روان‌شناس یا مشاور خواب

اگر همه‌ی کوششها بی‌نتیجه ماند و هم چنان بیداری شبانه ادامه داشت، گمان وجود مشکل عمیق‌تر همانند اضطراب، افسردگی یا اختلال خواب وجود دارد. مشورت با متخصص می‌تواند به شناسایی و درمان مؤثر پشتیبانی کند.

نتیجه‌گیری

اهمال‌کاری انتقامی قبل از خواب، تنها به‌تعویق ‌انداختن زمان خواب نیست؛ بلکه پیامی خاموش از درون انسان مدرن است که بین خواسته‌ها، ماموریت های و افتزمان شخصی دچار شده است. می‌توان این حرکت را فریادی برای بازپس‌گیری کنترل از روزهایی دانست که در شتاب و سختی سپری خواهد شد. اما حقیقت این است که بیدار ماندن تا نیمه‌شب، نه نشانه آزادی، بلکه نشانه خستگی از نداشتن آن است.

درمان این حرکت، نه در اجبار به سریع خوابیدن، بلکه در اصلاح سبک زندگی نهفته است. هنگامی در طول روز برای خود زمان می‌گذاریم، به نیازهای عاطفی و ذهنی‌مان دقت می‌کنیم و بین کار و استراحت اعتدال برقرار می‌کنیم، دیگر نیازی به «انتقام شبانه» نداریم. بدن و ذهن ما به جای مقاومت در برابر خواب، آن را به‌گفتن فرصتی برای تجدید انرژی می‌پذیرند. برای داشته باشید که خواب، تنها یک الزام زیستی نیست؛ بلکه نوعی احترام به خود است.

در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و حرکت شما به‌وجود می‌آورد. اگر حس افسردگی دارید، حتما با پشتیبانی یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ربط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.

به پشتیبانی زبان بدن، ناگفته‌ها را بگویید و بشنوید