ویروس اچ ام پی وهمه چیز درمورد ویروس اچ ام پی و (HMPV) + علائم و شیوه درمان_آفتاب وطن

ویروس اچ‌ام‌پی‌وی (Human Metapneumovirus یا hMPV) یک ویروس تنفسی نسبتاً شایع است که می‌تواند از کودکان تا بزرگسالان را مبتلا کند و در برخی موارد، علائم شدید و قابل‌توجهی تشکیل کند. با این که این ویروس در قیاس با ویروس‌هایی همانند آنفلوانزا یا سرماخوردگی کمتر شناخته شده است، اما آگاهی از علل، علائم و راه‌های پیشگیری از آن برای نگه داری سلامتی خود و دیگران زیاد اهمیت دارد. در این بلاگ، نگاهی کلی به اچ‌ام‌پی‌وی، نحوهٔ انتقال، علائم بالینی، و راه حلهای پیشگیری و کنترل آن خواهیم داشت. در ادامه، برای جامع‌تر شدن نوشته، توضیحات بیشتری نیز اراعه می‌دهیم.

ویروس اچ‌ام‌پی‌وی چیست؟

اچ‌ام‌پی‌وی یک ویروس آر.ان.ای‌دار از خانوادهٔ پارامیکسوویروس‌ها (Paramyxoviridae) است. این ویروس نخستین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی در سرزمین هلند شناسایی شد؛ اما بازدید‌های بعدی نشان داد که ردپای آن در انسان، زیاد قدیمی‌تر از این تاریخ است. ویروس اچ‌ام‌پی‌وی از لحاظ ساختار و کارکرد، شباهت بسیاری به ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) دارد و زیاد تر دستگاه تنفسی فوقانی و بعضی اوقات دستگاه تنفسی تحتانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

گرچه افراد سالم طبق معمولً با ابتلا به اچ‌ام‌پی‌وی، علائم خفیفی را استعداد می‌کنند و بعد از گذشت چند روز تا یک هفته بهبود می‌یابند، اما سالمندان، کودکان خردسال، افرادی با بیماری‌های عرصه‌ای تنفسی و یا افراد دارای نقص سیستم ایمنی، در معرض خطر ابتلا به علائم شدیدتر و عوارض جدی‌تر این ویروس قرار دارند.

شیوه انتقال ویروس اچ‌ام‌پی‌وی

مهم‌ترین مسیر انتقال ویروس اچ‌ام‌پی‌وی، قطرات تنفسی است که زمان سرفه، عطسه یا حتی سخن بگویید کردن فرد مبتلا در هوا پخش خواهد شد. علاوه بر این، تماس مستقیم با سطوح و اشیای آلوده به ذرات ویروس و سپس تماس دست با دهان، بینی یا چشم‌ها، می‌تواند تبدیل انتقال ویروس شود.

• در محیط‌های بسته و شلوغ همانند مهدکودک‌ها، مدارس، خوابگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز نگهداری سالمندان، گمان سرایت و شیوع ویروس زیاد زیاد تر است.
• فصل خاصی همانند اواخر زمستان و اغاز بهار نیز می‌تواند زمان اوج شیوع این ویروس باشد، هرچند که در دیگر فصول سال هم گمان ابتلا وجود دارد.

علائم بالینی

علائم اچ‌ام‌پی‌وی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و در موارد خفیف، همانند سرماخوردگی معمولی است. شایع‌ترین نشانه‌ها شامل موارد زیر است:

۱. آبریزش بینی
۲. سرفه
۳. تب خفیف تا متوسط
۴. گلودرد یا گرفتگی صدا
۵. خستگی و ضعف عمومی
۶. عطسه

در برخی موارد، به‌اختصاصی در کودکان خردسال، سالمندان یا افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی می باشند، اچ‌ام‌پی‌وی امکان پذیر علتابراز عفونت‌های جدی‌تر دستگاه تنفسی شود، از جمله:

• برونشیت (التهاب راه‌های هوایی)
• پنومونی (ذات‌الریه)
• تنگی نفس یا خس‌خس سینه

این علائم در صورت شدید بودن، امکان پذیر نیاز به مراقبت‌های پزشکی سریع داشته باشد.

چه افرادی زیاد تر در معرض خطر ویروس اچ‌ام‌پی‌وی می باشند؟

۱. کودکان زیر ۵ سال: به‌علت کامل نشدن سیستم ایمنی و حساسیت زیاد تر دستگاه تنفسی.
۲. سالمندان بالای ۶۵ سال: با افزایش سن، سیستم ایمنی تضعیف می‌شود و امکان ابراز فرم‌های شدیدتر بیماری بالاتر است.
۳. افراد دارای بیماری مزمن تنفسی: همانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یا فیبروز کیستیک.
۴. افراد دارای ضعف سیستم ایمنی: مبتلایان به سرطان، اچ‌آی‌وی/ایدز، دریافت‌کنندگان پیوند اعضا و افرادی که از داروهای سرکوب‌کنندهٔ ایمنی منفعت گیری می‌کنند.

چرا کودکان و سالمندان در برابر این ویروس صدمه‌پذیرتر می باشند؟

کودکان خردسال:

• سیستم ایمنی در حال رشد: کودکان زیر ۲ سال، تا این مدت سیستم ایمنی کاملاً بالغی ندارند و به همین علت در روبه رو عفونت‌های تنفسی از جمله اچ‌ام‌پی‌وی، صدمه‌پذیرتر می باشند.
• تجمع در مهدکودک‌ها: کودکان خردسال زیاد تر در محیط‌هایی همانند مهدکودک، زمان بیشتری را با هم‌سن‌وسالان خود می‌گذرانند. همین تراکم جمعیت و تماس نزدیک، انتقال ویروس را آسان‌تر می‌کند.
• مراقبت محدود بهداشتی: کودکان به‌طور طبیعی درکی از اهمیت شستن دست‌ها، پوشاندن دهان در زمان عطسه یا سرفه، و عدم لمس صورت ندارند و این کار خطر ابتلا را بالاتر می‌برد.

سالمندان:

• تضعیف سیستم ایمنی با افزایش سن: سیستم ایمنی افراد مسن، طبق معمولً ضعیف‌تر از بزرگسالان جوان عمل می‌کند. این کار امکان پیشروی بیماری و تبدیل شدن آن به فرم‌های شدید عفونت تنفسی (همانند ذات‌الریه) را افزایش می‌دهد.
• بیماری‌های عرصه‌ای: تعداد بسیاری از سالمندان مبتلا به بیماری‌های مزمن قلبی، ریوی یا دیابت می باشند. این بیماری‌ها می‌توانند شدت عفونت اچ‌ام‌پی‌وی را افزایش دهند.
• محیط‌های مشترک زندگی: زندگی در مراکز نگهداری سالمندان، خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی را بالا می‌برد؛ چراکه افراد در فاصلهٔ نزدیک با یکدیگر زندگی می‌کنند و ویروس به‌شدت در این فضاها منتقل می‌شود.

شیوه تشخیص اچ‌ام‌پی‌وی

تشخیص این ویروس عموماً بر پایه علائم بالینی و سپس آزمایش‌های تکمیلی صورت می‌گیرد. با اهمیت ترین روش تشخیصی، گرفتن سواب از بینی و حلق (نازوفارنکس) و انجام آزمایش تست مولکولی (PCR) به‌منظور شناسایی مواد ژنتیکی ویروس است. راه حلهای سرولوژیک نیز امکان پذیر برای بازدید پادتن‌های اختصاصی اچ‌ام‌پی‌وی مورد منفعت گیری قرار گیرند.

• در مواردی که علائم تنفسی شدید است، رادیوگرافی قفسه سینه برای بازدید وجود برونشیت یا ذات‌الریه خواست می‌شود.
• در مراکز درمانی پیشرفته، امکان پذیر از تست‌های سریع ویروسی نیز منفعت گرفته شود؛ هرچند دقت آن‌ها در قیاس با PCR طبق معمولً کمتر است.

راه حلهای پیشگیری

گرچه واکسن تأییدشده‌ای برای اچ‌ام‌پی‌وی وجود ندارد، اما می‌توان با مراعات پیشنهاد‌های بهداشتی، گمان ابتلا و گسترش ویروس را افت داد:

۱. شستن مکرر دست‌ها: شست‌وشوی درست دست‌ها با آب و صابون به‌زمان حداقل ۲۰ ثانیه، یک روش زیاد مؤثر و ساده در افت ابتلا به ویروس است.
۲. منفعت گیری از ماسک: در محیط‌های شلوغ یا وقتی که علائم تنفسی دارید، ماسک بزنید تا ویروس کمتری در محیط پخش شود.
۳. پوشاندن دهان و بینی زمان سرفه یا عطسه: منفعت گیری از دستمال کاغذی یا سرفه/عطسه در آرنج خم‌شده، مانع از پخش ذرات عفونی در هوا می‌شود.
۴. ضدعفونی سطوح و اشیا: دستگیره‌های در، گوشی موبایل، میز کار و دیگر سطوح پرتماس را مرتباً تمیز و ضدعفونی کنید.
۵. اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار: به‌اختصاصی در دورهٔ اوج شیوع ویروس، از بوسیدن، در بغل گرفتن یا دست دادن با افراد مبتلا خودداری کنید.
۶. تحکیم سیستم ایمنی: داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل، مصرف کافی مایعات، خواب منظم و ورزش سبک می‌تواند در تحکیم ایمنی بدن نقش مهمی داشته باشد.

درمان و مراقبت‌های حمایتی

اکنون، درمان اختصاصی یا واکسن تأییدشده‌ای برای اچ‌ام‌پی‌وی در دسترس نیست. روال درمان زیاد تر بر پایهٔ تسکین علائم و مراقبت‌های حمایتی است. برخی از راه حلهای پیشنهادی برای بهبود شرایط بیمار عبارت‌اند از:

۱. استراحت کافی و پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین تا زمان بهبود.
۲. مصرف مایعات زیاد همانند آب، آب‌میوهٔ طبیعی و سوپ به منظور جبران آب ازدست‌رفته و پشتیبانی به کارکرد بهتر دستگاه ایمنی.
۳. منفعت گیری از مسکن‌ها و تب‌برهای بدون نسخه همانند استامینوفن یا ایبوپروفن (با مشورت پزشک) برای افت تب و درد.
۴. منفعت گیری از اسپری‌های ضداحتقان بینی در صورت گرفتگی بینی و مشکل تنفس؛ هرچند نباید در مصرف آنها زیاده‌روی کرد.
۵. مراعات اصول ایزولاسیون خانگی در صورت ابتلا به بیماری برای جلوگیری از سرایت ویروس به اطرافیان.

در موارد شدید، همانند ابراز مشکل تنفسی حاد یا علائم ریوی جدی، ملزوم است بیمار در بیمارستان بستری شود تا حمایتتنفسی، از جمله اکسیژن‌درمانی یا دیگر مراقبت‌های تخصصی، به‌موقع اراعه شود.

آیا اچ‌ام‌پی‌وی یک ویروس تازه است؟

اچ‌ام‌پی‌وی در سال ۱۳۸۰ خورشیدی (۲۰۰۱ میلادی) توسط پژوهشگرانی در هلند شناسایی شد. مطالعات تکمیلی نشان داده‌اند که این ویروس از دهه‌ها پیش (و حتی احتمالا قرن‌ها قبل) در بین انسان‌ها وجود داشته است.

اچ‌ام‌پی‌وی فقطً تازه کشف شده است، اما ویروس جدیدی محسوب نمی‌شود. تعداد بسیاری از محققان اعتقاد دارند که این ویروس به گمان زیاد در کنار دیگر ویروس‌های تنفسی در جوامع انسانی وجود داشته و در مقاطعی جهت ابراز عفونت‌های تنفسی در گروه‌های گوناگون جمعیتی شده است.

ویروس اچ‌ام‌پی‌وی چطور پخش می‌شود؟

اچ‌ام‌پی‌وی، همانند تعداد بسیاری از ویروس‌های تنفسی دیگر، عمدتاً از طریق قطرات تنفسی انتشار می‌شود. هنگامی فرد آلوده سرفه یا عطسه می‌کند، ذرات ریز حاوی ویروس در هوا پخش خواهد شد و دیگران می‌توانند از طریق تنفس این ذرات یا تماس با سطوح آلوده، مبتلا شوند. به همین علت است که در محیط‌های بسته و شلوغ – نظیر مهدکودک‌ها، مدارس، خوابگاه‌ها یا خانه‌های سالمندان – شیوع ویروس بالاتر است.

علاوه بر این، تماس مستقیم با مخاط بینی یا دهان فرد مبتلا نیز می‌تواند انتقال ویروس را تسهیل کند. به‌اختصاصی اگر دست فرد بعد از تماس با صورت، به درستی شسته نشود. به این علت، شست‌وشوی مکرر دست‌ها و رعایت بهداشت تنفسی (همانند سرفه یا عطسه درون دستمال یا آرنج) نقش زیاد مهمی در مهار گسترش ویروس دارد.

نکات تکمیلی درمورد ویروس اچ‌ام‌پی‌وی

• اچ‌ام‌پی‌وی (Human Metapneumovirus) یکی از ویروس‌های شایع تنفسی در سراسر جهان است و با آنکه امکان پذیر نام آن برای تعداد بسیاری از افراد ناآشنا باشد، می‌تواند نقشی مهم در عفونت‌های تنفسی فصلی داشته باشد.
• علائم این ویروس غالباً با سرماخوردگی نادرست گرفته می‌شود و در زیاد تر افراد طی یک هفته تا ۱۰ روز رفع می‌شود. اما در گروه‌های پرخطر، بیماری می‌تواند به‌شدت گسترش یابد و تبدیل بستری شدن شود.
• باتوجه‌به عدم وجود واکسن و درمان اختصاصی، بهترین راه مقابله با اچ‌ام‌پی‌وی، پیشگیری و مراعات اصول بهداشتی است.
• کوششهای پژوهشی برای تشکیل واکسن یا داروهای ضدویروسی اختصاصی ادامه دارد و در آینده امکان پذیر ناظر اراعهٔ راه حلهای جدیدی برای پیشگیری یا درمان قطعی اچ‌ام‌پی‌وی باشیم.

همان گونه که اشاره شد، این نوشته فقطً جنبهٔ آموزشی و خبر‌رسانی داشته و جانشین تشخیص یا درمان تخصصی پزشکی نیست. اگر علائم تنفسی شدید یا طویل‌زمان دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید تا راهنمایی‌های ملزوم را دریافت کنید.

سؤالات متداول درمورد ویروس اچ‌ام‌پی‌وی (Human Metapneumovirus)

۱. ویروس اچ‌ام‌پی‌وی چیست؟

جواب: اچ‌ام‌پی‌و یک ویروس آر‌ان‌ای‌دار از خانواده پارامیکسوویروس‌ها است که نخستین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی در هلند شناسایی شد. این ویروس عمدتاً دستگاه تنفسی فوقانی و بعضی اوقات تحتانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند از کودکان تا بزرگسالان را مبتلا کند.

۲. ویروس اچ‌ام‌پی‌وی چطور منتقل می‌شود؟

جواب: مهم‌ترین مسیر انتقال اچ‌ام‌پی‌وی از طریق قطرات تنفسی است که زمان سرفه، عطسه یا سخن بگویید کردن فرد مبتلا در هوا پخش خواهد شد. تماس مستقیم با سطوح آلوده و سپس تماس دست با دهان، بینی یا چشم‌ها می‌تواند تبدیل انتقال ویروس شود.

۳. چه افرادی زیاد تر در معرض خطر ابتلا به اچ‌ام‌پی‌وی می باشند؟

جواب: گروه‌های پرخطر شامل کودکان زیر ۵ سال، سالمندان بالای ۶۵ سال، افراد دارای بیماری‌های مزمن تنفسی همانند آسم یا COPD، و افرادی با ضعف سیستم ایمنی همانند مبتلایان به اچ‌آی‌وی/ایدز یا دریافت‌کنندگان پیوند اعضا می باشند.

۴. علائم بالینی اچ‌ام‌پی‌وی چیستند؟

علائم اچ‌ام‌پی‌وی می‌تواند شامل آبریزش بینی، سرفه، تب خفیف تا متوسط، گلودرد یا گرفتگی صدا، خستگی و عطسه باشد. در موارد شدیدتر، امکان پذیر برونشیت، ذات‌الریه و تنگی نفس رخ دهد.

۵. چطور می‌توان از ابتلا به ویروس اچ‌ام‌پی‌وی پیشگیری کرد؟

راه حلهای پیشگیری شامل شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون، منفعت گیری از ماسک در محیط‌های شلوغ، پوشاندن دهان و بینی زمان سرفه یا عطسه، ضدعفونی سطوح و اشیاء پرتماس، اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار و تحکیم سیستم ایمنی بدن از طریق تغذیه سالم و ورزش است.

۶. آیا واکسن یا درمان خاصی برای ویروس اچ‌ام‌پی‌وی وجود دارد؟

اکنون واکسن تأییدشده‌ای برای اچ‌ام‌پی‌وی وجود ندارد و درمان زیاد تر بر پایه تسکین علائم و مراقبت‌های حمایتی انجام می‌شود. منفعت گیری از مسکن‌ها، مصرف مایعات کافی، استراحت و در موارد شدید نیاز به مراقبت‌های پزشکی تخصصی امکان پذیر الزامی باشد.

۷. آیا ویروس اچ‌ام‌پی‌وی یک ویروس تازه است؟

اچ‌ام‌پی‌وی در سال ۲۰۰۱ میلادی شناسایی شد، اما مطالعات نشان خواهند داد که این ویروس زمان‌ها قبل از آن در انسان‌ها وجود داشته است. به این علت، اگرچه اخیراً شناسایی شده است، اما تازه محسوب نمی‌شود.

۸. چطور می‌توان تشخیص داد که فرد به اچ‌ام‌پی‌وی مبتلا شده است؟

تشخیص اچ‌ام‌پی‌و طبق معمولً بر پایه علائم بالینی و سپس انجام آزمایش‌های تکمیلی همانند تست PCR برای شناسایی مواد ژنتیکی ویروس انجام می‌شود. در موارد شدید، رادیوگرافی قفسه سینه نیز امکان پذیر خواست شود.

۹. چرا کودکان و سالمندان در برابر اچ‌ام‌پی‌وی صدمه‌پذیرتر می باشند؟

کودکان زیر ۲ سال سیستم ایمنی کاملاً بالغ ندارند و در محیط‌های جمعی همانند مهدکودک‌ها زیاد تر در معرض ویروس قرار می‌گیرند. سالمندان نیز به علت تضعیف سیستم ایمنی با افزایش سن و وجود بیماری‌های عرصه‌ای، زیاد تر در معرض ابتلا به فرم‌های شدیدتر بیماری می باشند.

۱۰. در صورت ابتلا به ویروس اچ‌ام‌پی‌وی چه کار کنیم؟

جواب: در صورت ابتلا به اچ‌ام‌پی‌وی، پیشنهاد می‌شود استراحت کافی، مصرف مایعات زیاد، منفعت گیری از مسکن‌ها و تب‌برها، مراعات اصول ایزولاسیون خانگی و در صورت ابراز علائم شدید، مراجعه به مراکز درمانی برای دریافت مراقبت‌های تخصصی الزامی است.

۱۱. ویروس اچ‌ام‌پی‌وی چطور پخش می‌شود و چه محیط‌هایی زیاد تر در معرض شیوع آن می باشند؟

اچ‌ام‌پی‌وی عمدتاً از طریق قطرات تنفسی و تماس مستقیم منتقل می‌شود. محیط‌های بسته و شلوغ همانند مهدکودک‌ها، مدارس، خوابگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز نگهداری سالمندان بیشترین گمان شیوع ویروس را دارند، به اختصاصی در فصول سرد سال همانند اواخر زمستان و اغاز بهار.

۱۲. آیا اچ‌ام‌پی‌وی می‌تواند تبدیل عوارض جدی شود؟

بله، در گروه‌های پرخطر همانند کودکان خردسال، سالمندان و افراد دارای ضعف سیستم ایمنی، ویروس اچ‌ام‌پی‌وی می‌تواند تبدیل عفونت‌های جدی‌تر دستگاه تنفسی همانند برونشیت، ذات‌الریه و تنگی نفس شود که نیاز به مراقبت‌های پزشکی سریع دارند.

۱۳. چه نکات تکمیلی درمورد ویروس اچ‌ام‌پی‌وی وجود دارد؟

ویروس اچ‌ام‌پی‌وی یکی از ویروس‌های شایع تنفسی است که علائم آن غالباً با سرماخوردگی نادرست گرفته می‌شود. با دقت به عدم وجود واکسن و درمان اختصاصی، پیشگیری و مراعات اصول بهداشتی کلیدی‌ترین راه مقابله با این ویروس است. تحقیقات برای تشکیل واکسن یا داروهای ضدویروسی اختصاصی ادامه دارد.

۱۴. چطور می‌توان به افزایش آگاهی درمورد اچ‌ام‌پی‌وی پشتیبانی کرد؟

اشتراک‌گذاری تجارب و سوال‌های خود در قسمت نظرات، آگاهی‌رسانی و آموزش دیگران درمورد علائم، راه‌های پیشگیری و اهمیت مراعات بهداشت می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی در رابطه اچ‌ام‌پی‌وی پشتیبانی کند و از انتشار کردن ویروس جلوگیری نماید.

۱۵. آیا اچ‌ام‌پی‌وی همان کرونا است؟

خیر، ویروس «اچ‌ام‌پی‌وی» و ویروس «کرونا» (SARS-CoV-2) دو ویروس متفاوت می باشند. هرچند هر دو از خانواده‌های ویروسی تنفسی می باشند و برخی علائم شبیه همانند سرفه و تب دارند، اما ساختار ژنتیکی، راه حلهای انتقال و اثرات بالینی متغیری دارند. ویروس کرونا مسئول بیماری کووید-۱۹ است که در سال‌های تازه علتشیوع جهانی شده است، در حالی که اچ‌ام‌پی‌وی عمدتاً علتعفونت‌های تنفسی خفیف تا متوسط در کودکان و بزرگسالان می‌شود. واکسن‌ها و درمان‌های مخصوصی برای کووید-۱۹ گسترش یافته‌اند که برای اچ‌ام‌پی‌وی تا این مدت در دست تحقیق و گسترش می باشند.