شیرین گفتن برای چی خوبه: ۲۷تا از خواص شیرین بیان_آفتاب وطن

شیرین گفتن (Licorice) گیاهی دارویی با ریشه‌هایی زیاد شیرین است که قرن‌ها در طب سنتی منفعت گیری می‌شود. اما شیرین گفتن برای چی خوبه؟ عمده شهرت و خواص ریشه شیرین گفتن به علت تأثیرات دیدنی آن بر مشکلات گوارشی (همانند زخم معده و رفلاکس)، تسکین گلودرد و سرفه، و پشتیبانی به سلامت پوست است. این گیاه منبع خوبی از ویتامین‌های B و E و مواد معدنی همانند پتاسیم و منیزیم است.

در این مقاله، شما را با با اهمیت ترین خواص شیرین گفتن، اشکال گوناگون مصرف (پودر، چوب، و DGL)، مقدار مجاز، و از آن مهم‌تر، عوارض جانبی و موارد احتیاطی آن آشنا می‌کنیم.

شیرین گفتن چیست؟

شیرین گفتن که به آن ریشه‌ی شیرین نیز می‌گویند، گیاهی چوبی و چندساله است که تا نزدیک به ۱ تا ۲ متر رشد می‌کند. ریشه‌های بلند و پرچین شیرین گفتن به‌صورت افقی و زیر زمین پخش خواهد شد. از ریشه‌ی شیرین گفتن زیاد تر به‌گفتن شیرین‌کننده در آب‌نبات و نوشیدنی‌ها منفعت گیری می‌شود. علاوه‌بر منفعت گیری از شیرین گفتن در خوراکی‌ها، این گیاه به‌علت خواص درمانی گوناگون خود و افزایش طول عمر و سلامتی از زمان‌های باستان مورد دقت قرار گرفته است.

با گذشت زمان خواص شیرین گفتن برای سلامتی زیاد تر در جامعه‌ی پزشکی پذیرفته می‌شود. یقیناً باید دقت داشته باشید که در پژوهش‌های پزشکی تا این مدت برخی از خواص شیرین گفتن برای سلامتی اثبات نشده است. شیرین گفتن به شکل‌های بسیاری در دسترس است، همانند شیرین گفتن حاوی «گلیسیریزین» (glycyrrhizin) و شیرین گفتن «گلیسیریزین» زدایی‌شده‌ (DGL، deglycyrrhizinated licorice).

تاریخچه‌ی شیرین گفتن

شیرین گفتن ریشه‌ی گیاهی است که «Glycyrrhiza glabra» نام دارد که در فارسی به آن «مَهْک» حرف های می‌شود. این گیاه بومی اروپا و آسیاست و در این مناطق در دسته‌ی علف‌ها طبقه‌بندی می‌شود. مصریان باستان عاشق ریشه‌ی شیرین گفتن بودند. آنها از چای ریشه‌ی شیرین گفتن به‌گفتن درمانی برای همه‌ی دردها منفعت گیری می‌کردند. بعدها شیرین گفتن داخل چین شد و به گیاه مهمی در طب سنتی چین تبدیل شد.

خواص شیرین گفتن برای سلامتی

۱. درمان آفت یا زخم‌های دهانی

شیرین گفتن در درمان آفت‌های دهانی (زخم‌های کوچک، دردناک و غیرمسری داخل دهان و لثه) مؤثر است.

مطالعات مشخص می کند عصاره‌ی آن، درد و التهاب را به طور قابل توجهی افت می‌دهد. مواد سودمند حاضر در شیرین گفتن با تحریک مکانیسم دفاعی بدن، روال بهبودی را تسریع می‌کنند.

۲. حفاظت از کبد

مطالعات انجام شده نتایج امیدبخشی را درمورد خواص شیرین گفتن در حفاظت از کبد نشان داده است. شیرین گفتن حاوی «گلیسیریزین» است که با افت مقدار سمّیت در درمان بیماری های کبد مؤثر است و به تثبیت حالت عملکردی طبیعی کبد پشتیبانی می‌کند. مطالعه‌ی تحقیقاتی فرد دیگر شواهدی را اراعه داده است که مشخص می کند «فلاونوئیدِ ازوئگوئتیدین» حاضر در شیرین گفتن از خواص آنتی اکسیدانی و مهارکنندگی برخوردار است که به حفاظت از سلول‌های کبدی دربرابر چربی بالا، صدمات ناشی از رژیم غذایی و صدمه تشکیل شده توسط استرس «اکسیداتیو» پشتیبانی می‌کند.

۳. درمان اختلالات معده

ریشه‌ی شیرین گفتن برای تسکین مشکلات گوارشی همانند مسمومیت غذایی، زخم معده و سوزش سردل منفعت گیری می‌شود. عصاره‌ی آن با تسریع بهبود پوشش داخلی معده، به برقراری اعتدال آن پشتیبانی می‌کند.

این خاصیت به‌علت وجود «اسید گلیسیریزیک» است که خواص ضدالتهابی و تحکیم‌کننده سیستم ایمنی دارد. این اسید این چنین می‌تواند باکتری هلیکوباکترپیلوری (H. pylori) را مهار کند.

پژوهش‌ها مشخص می کند DGL (شکل سالم‌تر و قابل مصرف طویل مدت شیرین گفتن) نیز نشانه‌های بیماری‌هایی چون زخم معده، سوزش سردل و التهاب معده را بهبود می‌بخشد.

۴. افت استرس

استرس طویل‌زمان و تشکیل همیشگی آدرنالین و کورتیزول درطول زمان، غدد فوق کلیوی را خسته می‌کند. شیرین گفتن می‌تواند به غدد فوق‌کلیوی کمی استراحت بدهد. عصاره‌ی ریشه‌ی شیرین گفتن غدد فوق کلیوی را تحریک می‌کند و جهت می‌شود که مقدار هورمون کورتیزول در بدن در سطح سالمی قرار داشته باشد.

۵. درمان رماتیسم مفاصل

عصاره‌ی شیرین گفتن دارای خواص سودمند برای درمان التهاب است و اثرگذاری آن در درمان رماتیسم مفاصل ثابت شده است. پژوهش‌ها نشان داده است که شیرین گفتن می‌تواند در افت سطح «سیتوکین‌ها» (cytokin، که جهت التهاب خواهد شد) و رهایی از درد و تورم سودمند باشد.

۶. رفع‌کردن علائم یائسگی و سندروم پیش از قاعدگی

ریشه‌ی شیرین گفتن در تسکین نشانه‌های یائسگی و سندروم پیش از قاعدگی (PMS) مؤثر است.

این گیاه سرشار از «ایزوفلاون‌» (نوعی فیتواستروژن) است که به نگه داری اعتدال استروژن و پروژسترون پشتیبانی می‌کند. مطالعات، اثربخشی آن را در افت گرگرفتگی شبانه و بهبود سلامت جسمی و روانی زنان یائسه قبول کرده‌اند.

شیرین گفتن این چنین با پشتیبانی به افزایش سطح پروژسترون، به تسکین گرفتگی و ناراحتی‌های دوران قاعدگی پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، با جلوگیری از تاثییر هورمون «آلدوسترون»، در از بین بردن مشکل تجمع مایعات در بدن نیز مؤثر است.

۷. پیشگیری از سرطان

شیرین گفتن دارای اثرات «پیشگیری شیمیایی» و ضدتوموری است و در طب چینی برای درمان سرطان به کار می‌رود.

این گیاه رشد سلول‌های سرطان سینه را مهار کرده و (از طریق آپوپتوز) به جلوگیری از سرطان روده بزرگ پشتیبانی می‌کند. این چنین در درمان پروستاتیت و سرطان پروستات سودمند بوده و سمّیت ناشی از شیمی‌درمانی را افت می‌دهد.

احتیاط: بیماران تحت درمان با «سیس‌پلاتین» باید از مصرف آن پرهیز کنند.

۸. پشتیبانی به درمان سندروم خستگی مزمن

۹. تحکیم سیستم ایمنی بدن

شیرین گفتن جهت بهبود مکانیسم دفاعی بدن می‌شود. این گیاه در بالابردن سطح «اینترفرون» (interferon) نیز مؤثر است. «اینترفرون» عاملی ضدویروسی است که همراه با «اسید گلیسیریزیک»، فعالیت سلول‌های ایمنی بدن را تحریک می‌کند و به مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌های عفونی همانند آنفولانزای A پشتیبانی می‌کند.

۱۰. درمان بیماری سل

مطالعات نشان داده است که شیرین گفتن در درمان بیماری سل ریوی مؤثر است و به افت طول دوره‌ی درمان آن نیز پشتیبانی می‌کند. فعالیت ضدمیکوباکتری و ضدمیکروبی مواد حاضر در شیرین گفتن در درمان عفونت‌های ریوی مؤثر می باشند و این گیاه را به عامل ضدسل اثربخشی تبدیل می‌کنند.

۱۱. درمان عفونت‌ها

ریشه‌ی شیرین گفتن دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی است که در نگه داری کلسترول در سطح سالم مؤثر می باشند. «فلاونوئیدِ گلابریدین» همراه با دیگر مواد سودمند حاضر در شیرین گفتن تاثییر مفیدی در جلوگیری از تجمع «لیپوپروتئین» کم‌چگالی یا کلسترول LDL دارد و به افت خطر ابتلابه بیماری‌هایی همانند «آترواسکلروز» پشتیبانی می‌کند.

۱۳. رفع‌کردن اختلالات تنفسی و تمیزکردن سیستم تنفسی

۱۴. درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی به ویروس HIV

شیرین گفتن در درمان بیماری‌های مرتبط با ویروس ایدز مؤثر است. مطالعات نشان داده است که «گلیسیریزین» حاضر در ریشه‌ی شیرین گفتن با پشتیبانی به تشکیل «بتا کموکاین‌ها» (beta-chemokine) جهت مهار تکثیر ویروس آلوده‌کننده می‌شود. شیرین گفتن به جلوگیری از تخریب گلبول‌های سفید خون توسط ویروس HIV پشتیبانی و مکانیسم ایمنی بدن را تحکیم می‌کند.

۱۵. پشتیبانی به سم‌زدایی بدن

شیرین گفتن دارای ویژگی‌های ملین است و در سم‌زدایی روده‌ی بزرگ و خون مؤثر است. مطالعات پژوهشی نشان داده است که ماده‌ی dehydroglyasperin حاضر در عصاره‌ی شیرین گفتن در تحریک سم‌زدایی فاز ۲ و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی سودمند است که در دفع مواد زائد سمّی و خطرناک از بدن نقش دارند.

۱۶. افزایش باروری زنان

چای شیرین گفتن در درمان مشکلات باروری زنان که ناشی از بی‌نظمی‌های هورمونی همانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است، مؤثر است.

این گیاه با تنظیم ترشح استروژن، به طبیعی‌سازی قاعدگی‌های نامنظم و منظم‌شدن تخمک‌گذاری پشتیبانی کرده و به لقاح و رشد جنین پشتیبانی می‌رساند.

مطالعات مشخص می کند شیرین گفتن سطح تستوسترون سرمی در زنان را افت می‌دهد؛ این ویژگی، آن را به گزینه‌ای مؤثر برای درمان PCOS و «هیرسوتیسم» (افزایش موهای زائد) تبدیل می‌کند.

۱۷. درمان چاقی

عصاره‌ی شیرین گفتن در جلوگیری از چاقی نیز مؤثر است. کارکرد ضدچاقی روغن «فلاونوئید» حاضر در شیرین گفتن، افت قابل‌توجهی را در بافت چربی شکم و سطح تری‌گلیسیرید بدن نشان داده است.

۱۸. مراقبت از پوست

شیرین گفتن التیام‌دهنده‌ی مؤثری برای بیماری‌های پوستی همانند اگزما، «پسوریازیس» و بیماری پای ورزشکاران (عفونت قارچی) است.

به‌علت خواص ضدباکتریایی، ژل‌های موضعی آن برای درمان اگزما پیشنهاد می‌شود. این چنین منفعت گیری موضعی از عصاره‌ی آن به تسکین تورم و خارش ناشی از بیماری‌های پوستی پشتیبانی می‌کند.

عصاره‌ی شیرین گفتن خاصیت روشن‌کنندگی پوست دارد، از «اریتمای» (سرخ شدن پوست) ناشی از اشعه ماوراء بنفش محافظت کرده، التهاب را افت می‌دهد و قرمزی پوست صورت را بهبود می‌بخشد.

۱۹. درمان هپاتیت

شیرین گفتن در درمان ویروس هپاتیت B مزمن نیز مؤثر است. شیرین گفتن به سرکوب ترشح آنتی‌ژن هپاتیت B پشتیبانی می‌کند و کارایی و کارکرد کبد را بهبود می‌دهد.

۲۰. درمان زخم معده یا پپتیک

بر پایه مطالعات تحقیقاتی گوناگون، شیرین گفتن گلیسیریزین زدایی‌شده‌ (فاقد اسید گلیسیریزیک) در درمان زخم معده مؤثر است. بر پایه این مطالعات عصاره‌ی شیرین گفتن روی زخم‌های پپتیک اثرات درمانی دارد، بدون این که هیچ‌گونه عوارض جانبی همانند تورم، عدم اعتدال الکترولیت، سختی خون بالا یا افزایش وزن را در افراد مورد آزمایش تشکیل کند.

۲۱. مراقبت از موها

شیرین گفتن با افت ترشح چربی و جلوگیری از تشکیل شوره‌ی سر در نگه داری موهای سالم مؤثر است. شیرین گفتن به مهار افزایش هورمون «دی‌‌هیدروتستوسترون» پشتیبانی و رشد موها را تحریک می‌کند.

۲۲. افت افسردگی

در مطالعات شواهدی به دست آمده است که مشخص می کند ترکیبات شیرین گفتن در مقابله با افسردگیِ قبل و سپس از یائسگی در زنان مؤثر است. شیرین گفتن دارای موادمعدنی الزامی همانند منیزیم، کلسیم و بتاکاروتن و این چنین فلاونوئیدهای مفیدی است که به مقابله با افسردگی پشتیبانی می‌کنند.

۲۳. پشتیبانی به سلامت دهان و دندان

شیرین گفتن در درمان اختلالات عصبی همانند فلج بل (Bell’s palsy، بیماری‌ای که در آن عضلات صورت به‌صورت ناگهانی و موقتی فلج خواهد شد) و بیماری لایم مؤثر است. شیرین گفتن به جلوگیری از جریان غیرارادی اشک و دیگر مشکلات عصبی همانند فلج در بیماران مبتلابه فلج بل پشتیبانی می‌کند.

۲۵. افزایش سلامت قلب و عروق

ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ی شیرین گفتن در جلوگیری از استرس قلبی‌-عروقی در بیماران دیابتی مؤثر است. «فلاونوئید گلابریدین» که در ریشه‌ی شیرین گفتن وجود دارد به محافظت از عروق در شرایط بالا رفتن سطح گلوکز پشتیبانی می‌کند، از راه اندازی پلاک در شریان‌ها جلوگیری می‌کند و جریان بدون وقفه‌ی خون را در بیماران دیابتی تشکیل می‌کند.

۲۶. بهبود کارکرد شناختی

مطالعات شواهدی را پیدا کرده است که نشان‌دهنده‌ی تاثییر «گلابریدین» (از ترکیبات حاضر در عصاره‌ی شیرین گفتن) در محافظت از نورون‌ها در بیماران دیابتی است. «گلابریدین» به جلوگیری از اختلالات شناختی پشتیبانی می‌کند و در بهبود عملکردهای یادگیری و حافظه در بیماران دیابتی مؤثر است. «آمورفروتین» (amorfrutins) حاضر در شیرین گفتن دارای اثرات ضد دیابت و ضدالتهابی است که به افت قند خون، جلوگیری از تشکیل مقاومت به انسولین و پیشگیری از ابتلابه دیابت نوع ۲ پشتیبانی می‌کند.

۲۷. جلوگیری از نفروپاتی دیابتی

مطالعات نشان داده است که شیرین گفتن بوداده، در درمان «نفروپاتی» دیابتی مؤثر است. در «نفروپاتی» دیابتی کلیه‌ها درنتیجه‌ی دیابت طویل‌زمان صدمه می‌بینند. تاثییر مهارکنندگی شیرین گفتن به جلوگیری و درمان علائمی همانند «گلومرولواسکلروز» (glomerulosclerosis) که می‌تواند منجربه «نفروپاتی» دیابتی ناشی از دیابت طویل‌زمان شود، پشتیبانی می‌کند.

مقدار مصرف و اشکال گوناگون شیرین گفتن

منفعت گیری از شیرین گفتن در آشپزی و صنعت

شیرین گفتن از زمان‌های باستان به‌گفتن ماده‌ای طعم‌دهنده در محصولات شیرینی‌پزی همانند شیرینی‌ها و آب‌نبات‌ها مورد منفعت گیری قرار گرفته است. از شیرین گفتن در صنعت دخانیات و تشکیل سیگار و ترکیبات دخانیاتی نیز به‌طور گسترده‌ای منفعت گیری می‌شود. در محصولات دخانیاتی از شیرین گفتن به‌گفتن بهبوددهنده‌ی بو و کنترل‌کننده‌ی رطوبت منفعت گیری می‌شود. به‌علت خاصیت کف‌کنندگی شیرین گفتن در نوشیدنی‌ها نیز به‌طور گسترده‌ای از آن منفعت گیری می‌شود.

موارد احتیاطی و عوارض جانبی منفعت گیری از شیرین گفتن

شیرین گفتن حاوی «اسید گلیسیریزیک» است که در برخی موارد می‌تواند منجربه ابراز عوارض جانبی شود. این عوارض شامل خستگی جسمی، بی‌نظمی‌های قاعدگی، تورم و اختلالات کلیوی است. یقیناً شیرین گفتنِ فاقد «اسید گلیسیریزیک» (که به آن شیرین گفتن گلیسیریزین زدایی‌شده‌ نیز حرف های می‌شود) عوارض جانبی کمتری دارد.

• تجمع مایعات (fluid retention) و اختلالات متابولیسمی: در برخی مطالعات افرادی که مقدار بسیاری ریشه‌ی شیرین گفتن را در دوره‌ای دوهفته‌ای مصرف کردند، دچار تجمع مایعات و اختلالات متابولیسمی شدند.
• فشارخون بالا و اختلالات قلبی: شیرین گفتن می‌تواند در برخی افراد منجربه سختی خون بالا و عوارض قلبی همانند آریتمی قلبی و نارسایی احتقانی قلب شود. افرادی که دچار سختی خون بالا یا اختلالات قلبی می باشند، باید درمورد مصرف شیرین گفتن بااحتیاط عمل کنند. کودکان زیر ۱۰ سال بعد از مصرف بیش‌ازحد شیرین گفتن به‌ علت فشارخون بالا بستری شده‌اند.
• مشکلات هورمونی: شیرین گفتن اثری استروژنی در بدن دارد و می‌تواند مشکلات و بیماری‌های حساس به هورمون همانند سرطان پستان، فیبروئیدهای رحمی (توده‌های غیرسرطانی و خوش‌خیمی که در ناحیه‌ی رحم رشد می‌کنند) و سرطان تخمدان را بدتر کند.
• بارداری و شیردهی: مصرف بیش‌ازحد شیرین گفتن در طول دوران بارداری پیشنهاد نمی‌شود، چون امکان پذیر منجربه عوارض مرگباری همانند زایمان زودرس یا سقط جنین شود. سازمان غذا و داروی آمریکا به زنان باردار و شیرده پیشنهاد کرده است که از مصرف همه اشکال شیرین گفتن پرهیز کنند.
• عوارض جنسی: شیرین گفتن می‌تواند بر سطح هورمون تستوسترون در مردان تاثییر بگذارد و میل جنسی آنها را افت دهد.
• تداخلات دارویی: امکان پذیر که شیرین گفتن با داروهای «دیورتیک» (ادرارآور) تداخل اشکار کند.
• هیپوکالمی (Hypokalemia): مصرف بیش‌ازحد عصاره‌ی ریشه‌ی شیرین گفتن یا تداخل آن با داروهایی که مقدار پتاسیم در بدن را افت خواهند داد، جهت پایین‌آمدن سطح پتاسیم بدن به میزانی خطرناک و ضعف عضلانی می‌شود. این حالت «هیپوکالمی» (hypokalemia) نام دارد. سطح زیاد پایین پتاسیم جهت ابراز مشکلاتی در اعصاب می‌شود که می‌تواند منجربه عوارض عضلانی همانند «هیپرتونی» (hypertonia) شود.
• کورتیکواستروئیدها (یا کورتون، Corticosteroids): بعضی اوقات شیرین گفتن با «کورتیکواستروئید»هایی همانند «پردنیزون» (prednisone) تداخل اشکار می‌کند و بر سطح هورمون کورتیزول (که مسئول کنترل استرس در بدن است) تاثییر می‌گذارد.

کلام آخر

شیرین گفتن گیاهی است که از شکر هم شیرین‌تر و یقیناً سالم‌تر است!

شیرین گفتن از درمان‌های قدیمی و یکی از گیاهان دارویی‌ای است که به‌طور گسترده مورد منفعت گیری و مطالعه قرار گرفته است. شیرین گفتن به‌علت ویژگی‌های ضدباکتریایی خود در پشتیبانی به مقابله با بوی بدن مؤثر است و از آن به‌گفتن عامل روان‌کننده در تنقیه یا اماله (enema، فروکردن آب یا هر مایع فرد دیگر به داخل روده‌ی بزرگ برای پاک‌کردن آن) نیز منفعت گیری می‌شود. شیرین گفتن در افت لکه‌های پیری و درمان آلرژی‌ها، «تاندونیت» (tendonitis، التهاب تاندون همراه‌با پارگی‌های میکروسکوپی)، «بورسیت» (bursitis، التهاب بورس؛ بورس‌ها کیسه‌های حاوی مایع سینوویال در اطراف مفاصل می باشند که علتکاهش اصطکاک بین ساختارهای مجاور خود خواهد شد) و سمّیت ناشی از موادغذایی یا موادشیمیایی مؤثر است. شیرین گفتن (درصورت منفعت گیری در حد اعتدال) جهت تحکیم اثرات دیگر گیاهان دارویی می‌شود و به القا حس اسایش و سلامتی پشتیبانی می‌کند.

به‌طور خلاصه مزایا سلامتی شیرین گفتن شامل تسکین آفت دهان، اختلالات معده، بیماری‌های تنفسی، سندروم پیش از قاعدگی، زخم معده و مشکلات یائسگی است. شیرین گفتن در مبارزه با انواع گوناگون عفونت همانند تبخال، HIV، هپاتیت و زونا نیز سودمند است. به‌علاوه شیرین گفتن در درمان رماتیسم مفاصل، دیابت، سرطان، سندروم خستگی مزمن، بیماری سل، اختلالات عصبی، مشکلات باروری زنان و چاقی مؤثر است و به پایین نگه‌داشتن سطح کلسترول خون نیز پشتیبانی می‌کند. عصاره‌ی شیرین گفتن حاوی فیتواستروژن‌ها است که در سم‌زدایی، سلامت پوست و مو، سلامت دندان ها و سیستم ایمنی بدن مؤثر می باشند. به‌علاوه شیرین گفتن به درمان افسردگی نیز پشتیبانی می‌کند.

راه‌حل‌هایی برای این که هم قشنگ بمانیم هم سالم